Het ontwerp van het sociale
3 juli 2021 - 1 juni 2024
Feministische ontwerpstrategieën
Deze kamer is niet meer te zien in het museum, alleen nog op de website.
Vier vrouwen vormen driehoeken of het Yoni-teken met hun handen tegen een witte muur: tegen de klok in vanaf rechtsonder: Tania Leon, Lida van den Broek, Ananda Spies, Margrethe Rumeser, jaar: 198?, foto: Gon Buurman. Bron: Collectie IAV-Atria.
Groepsportret collectief Sister Outsider, leden van links naar rechts: Tania Leon, Gloria Wekker, Joice Spies, Tieneke Sumter, voor het Zwarte en Migranten Vrouwencentrum Flamboyant, Amsterdam, 1986(?), foto: onbekend. Bron: Collectie IAV-Atria
Vormingscursus door Anita Koster, op de locatie De Born, conferentieoord voor vrouwen in Bennekom, 1980, foto: Catrien Ariëns. Bron: Brabants Historisch Informatie Centrum
Lay out van “Zwart aan Zet”, een publicatie van de Groep Zwarte Vrouwen Nijmegen, Villa Lila Nijmegen, 1985, Lily van Engen, Grace Stulting en Mo Salomon, foto: An Stalpers. Bron: Fotografica Nijmegen
Het verhaal van architectuur, stedenbouw en design leek lang een aangelegenheid van witte mannen. Andere stemmen zoals die van vrouwen, herstories, bleven schromelijk onderbelicht. Gedurende de tweede feministische golf (1968-89) vormden zich talloze netwerken en initiatieven die de strijd met dit vertekende beeld aanbonden.
Initiatieven als het netwerk Vrouwen Bouwen Wonen, het Collectief Sister Outsider en de publicatie als Zwart aan Zet illustreren de verscheidenheid aan benaderingen en de krachtige ontwerpstrategieën bedoeld om de samenleving opnieuw vorm te geven.
Onder de noemer solidariteit manifesteerde de vrouwenbeweging zich op allerlei maatschappelijke terreinen. Toch was gelijkheid zelfs binnen eigen kring niet gegarandeerd. Vrouwen van kleur, of vrouwen die op grond van seksuele geaardheid of religieuze overtuiging niet tot de meerderheid behoorden, moesten vechten voor erkenning. Het hier gepresenteerde onderzoek belicht collectieven voor wie de strijd tegen de onderdrukking van de vrouw gekoppeld was aan het verzet tegen andere vormen van discriminatie. Een dergelijke intersectionele benadering, kenmerkend voor het huidige feminisme, was voor de toenmalige generatie niet vanzelfsprekend.
In de periode 1968-89 tekende zich duidelijk af hoe het hoogstpersoonlijke en het politieke met elkaar verweven zijn. En hoe belangrijk netwerkvorming en zelforganisatie zijn om patriarchale structuren te overwinnen. De feministische ontwerpstrategieën richtten zich op de uitwisseling van kennis en vaardigheden, op protestacties, publicatie- en bouwactiviteiten. Nederlandse archieven, waaronder het Rijksarchief bij Het Nieuwe Instituut, getuigen van zowel stil als openlijk verzet tegen de status quo en de manier waarop het sociale in Nederland ontworpen was.
Vandaag zijn deze verhalen onverminderd urgent. Ze bieden inzicht in praktijken die, door eerst elkaars verschillen te erkennen, het ontwerpen van gelijkwaardigheid en veelstemmigheid als uitgangspunt nemen in een poging alle vormen van onderdrukking te bestrijden.
![](/_next/image?url=https%3A%2F%2Fcmsfiles.nieuweinstituut.nl%2Fgptg9rmcfbqwwd9kkkvn9p8fbdzmff4j_9da58e14f3.jpeg&w=3840&q=75)
Bouwen
Pagina van plakboek “Werk_Arbeid Dossier: Feministiese woninganalyse” door Lidewij Tummers, 1986. Bron: Archief Vrouwen ...
➝ Lees meer![](/_next/image?url=https%3A%2F%2Fcmsfiles.nieuweinstituut.nl%2Fk2r58v7bhh4tjkcvn3tdjg0wtebxvtgm_86acf43336.jpeg&w=3840&q=75)
(Terug)claimen
Groep bij de Homodemonstratie Roze Zaterdag, 1989, foto: Sjan Bijman. Bron: Collectie IAV-Atria Identificat...
➝ Lees meer![](/_next/image?url=https%3A%2F%2Fcmsfiles.nieuweinstituut.nl%2F8uf9302pvcrf475fvg3eezatfbxc43pf_5e20f529cd.jpeg&w=3840&q=75)
Netwerken, stemmen versterken
Groepsportret collectief Sister Outsider, leden van links naar rechts: Tania Leon, Gloria Wekker, Joice Spies, Tieneke S...
➝ Lees meer![](/_next/image?url=https%3A%2F%2Fcmsfiles.nieuweinstituut.nl%2Fdb3x13h7fu17k16bbdu20nr6bx2we90p_8aca8f09ae.jpeg&w=3840&q=75)
Luisteren
Groep vrouwen bij de Vrouwenstaking met het spandoek “Vrouwen staken tegen abortus wet”, 1981, foto: Maya Pejic. Bron: C...
➝ Lees meer![](/_next/image?url=https%3A%2F%2Fcmsfiles.nieuweinstituut.nl%2Fk8cv7njf44jrvkj6qxxcfk2cfenqgknz_e672efde20.jpeg&w=3840&q=75)
Vermeldingen
“Zwarte vrouwenvriendschappendag”, Vrouwencultuurgroep ROSA, Utrecht, 1986, ontwerp: Mora h. s. Ducastel. Bron: Collecti...
➝ Lees meer![](/_next/image?url=https%3A%2F%2Fcmsfiles.nieuweinstituut.nl%2Fpkhubzmdbcr5jjjw3a7mr7v97ndpv75b_e586290447.jpeg&w=3840&q=75)
In kaart brengen
Hoe breng je een beweging in kaart? Kan er überhaupt worden gesproken van één feministische beweging? Of is er veeleer s...
➝ Lees meer![](/_next/image?url=https%3A%2F%2Fcmsfiles.nieuweinstituut.nl%2Fxjdm5fa34phtf07avntuvn12uu57a5uy_cb18e6666c.jpeg&w=3840&q=75)
Bewoorden
Informatieblad van Translation Collective [Vertaalcollectief] De Bron, 198?, geprint door Vrouwendrukkerij Las Muchachas...
➝ Lees meer![](/_next/image?url=https%3A%2F%2Fcmsfiles.nieuweinstituut.nl%2Fnad1etcn6brux46jh6ceb5uhbde6m79g_825fff12c4.jpeg&w=3840&q=75)
Terugblik Feminist Assembly Month
Het Nieuwe Instituut organiseerde in september 2022 een reeks activiteiten met het doel om verschillende generaties femi...
➝ Lees meerConcept en ontwerp: Tabea Nixdorff Onderzoek en teksten: Tabea Nixdorff, Setareh Noorani
Dit project werd mogelijk gemaakt dankzij:
![Zabawas logo](/_next/image?url=https%3A%2F%2Fcmsfiles.nieuweinstituut.nl%2Fzabawas_logo_ece233ae81.png&w=640&q=75)
![BPD logo](/_next/image?url=https%3A%2F%2Fcmsfiles.nieuweinstituut.nl%2Fbpd_logo_9599f8364c.png&w=256&q=75)