Het ontwerp van het socialeHet ontwerp van het sociale

Deze kamer is niet meer te zien in het museum, alleen nog op de website.

Het verhaal van architectuur, stedenbouw en design leek lang een aangelegenheid van witte mannen. Andere stemmen zoals die van vrouwen, herstories, bleven schromelijk onderbelicht. Gedurende de tweede feministische golf (1968-89) vormden zich talloze netwerken en initiatieven die de strijd met dit vertekende beeld aanbonden.

Initiatieven als het netwerk Vrouwen Bouwen Wonen, het Collectief Sister Outsider en de publicatie als Zwart aan Zet illustreren de verscheidenheid aan benaderingen en de krachtige ontwerpstrategieën bedoeld om de samenleving opnieuw vorm te geven.

Onder de noemer solidariteit manifesteerde de vrouwenbeweging zich op allerlei maatschappelijke terreinen. Toch was gelijkheid zelfs binnen eigen kring niet gegarandeerd. Vrouwen van kleur, of vrouwen die op grond van seksuele geaardheid of religieuze overtuiging niet tot de meerderheid behoorden, moesten vechten voor erkenning. Het hier gepresenteerde onderzoek belicht collectieven voor wie de strijd tegen de onderdrukking van de vrouw gekoppeld was aan het verzet tegen andere vormen van discriminatie. Een dergelijke intersectionele benadering, kenmerkend voor het huidige feminisme, was voor de toenmalige generatie niet vanzelfsprekend.

In de periode 1968-89 tekende zich duidelijk af hoe het hoogstpersoonlijke en het politieke met elkaar verweven zijn. En hoe belangrijk netwerkvorming en zelforganisatie zijn om patriarchale structuren te overwinnen. De feministische ontwerpstrategieën richtten zich op de uitwisseling van kennis en vaardigheden, op protestacties, publicatie- en bouwactiviteiten. Nederlandse archieven, waaronder het Rijksarchief bij Het Nieuwe Instituut, getuigen van zowel stil als openlijk verzet tegen de status quo en de manier waarop het sociale in Nederland ontworpen was.

Vandaag zijn deze verhalen onverminderd urgent. Ze bieden inzicht in praktijken die, door eerst elkaars verschillen te erkennen, het ontwerpen van gelijkwaardigheid en veelstemmigheid als uitgangspunt nemen in een poging alle vormen van onderdrukking te bestrijden.

Concept en ontwerp: Tabea Nixdorff Onderzoek en teksten: Tabea Nixdorff, Setareh Noorani