Het ontwerp van het socialeHet ontwerp van het sociale

Groepsportret collectief Sister Outsider, leden van links naar rechts: Tania Leon, Gloria Wekker, Joice Spies, Tieneke Sumter, voor het Landelijk Zwarte en Migranten Vrouwencentrum Flamboyant, Amsterdam, 1986(?), foto: onbekend. Bron: Archief Tania Leon, Collectie IAV-Atria

Feministen geven hun activisme vorm door veel waarde te hechten aan ontmoetingen met elkaar om netwerken van solidariteit en vriendschap op te bouwen. Zij relateren hun verhalen over 'alledaagse' ervaringen aan de structurele maatschappelijke ongelijkheid en vergroten op deze wijze het gedeelde bewustzijn hierover. Binnen een vijandig klimaat, waar deze ervaringen makkelijk worden genegeerd of gebagatelliseerd, is het herhalen van deze verhalen en het benoemen van de persoon of groep die ze oorspronkelijk heeft gedeeld een strategie die 'amplification' heet - het versterken van stemmen.

Tijdens de tweede feministische golf in Nederland maakten vrouwen zichzelf onder andere zichtbaar én hoorbaar door opvallende interventies, zoals het publiekelijk verbranden van een korset door de actiegroep Dolle Mina (1970) en de Vrouwenstaking (1981). Naast dergelijke symbolische acties, gefocust op het creëren van bewustzijn over vrouwenonderdrukking, staken feministen veel energie in het 'vinden van elkaar'. Er werden collectieven, stichtingen en kleine steun- en praatgroepen opgericht die de noodzakelijke basis vormden voor een gedeelde taal, gemeenschappelijke interesses en referentiepunten.

Het vinden van feministisch verwantschap en erkenning voor de persoonlijke ervaringen was voor sommige vrouwen moeizamer dan voor anderen, afhankelijk van de privileges die zij genoten in de Nederlandse maatschappij. Vrouwen uit diasporische gemeenschappen, dikwijls eerste generatie immigranten - bijvoorbeeld uit de voormalige Nederlandse koloniën (zoals Suriname, Nederlandse Antillen, Indonesië) - moesten omgaan met de ontelbare manieren waarop racisme zowel hun dagelijks leven als hun leven binnen feministische kringen aantastte. Aan het eind van de jaren zeventig begonnen zij echter hun eigen feministische netwerken op te zetten, waarmee ze hebben bijgedragen aan de opkomst van internationale feministische bondgenootschappen. In de zoektocht naar deze onderbelichte 'herstories' (in tegenstelling tot 'histories') door een hedendaagse lens, zijn de vele initiatieven van Zwarte vrouwen en vrouwen van kleur een grote bron van inspiratie en kennis voor de huidige benaderingen van intersectioneel feminisme (kruispuntdenken) en de historische perspectieven daarop.

Archief

Het archiefmateriaal dat voor deze afdeling is gebruikt, omvat:

Publicatie "Zwart aan Zet" (FDS_IMG044)
"Zwart aan de macht. Gedichten tekeningen verhalen foto's van zwarte vrouwen", uitgave van Groep Zwarte Vrouwen, Nijmegen, 1985, IAV-Atria

Foto Philomena Essed (FDS_IMG019)
The Black Archives