Lang zullen we leven!
Collectieve huisvesting
De oudste vorm van collectieve ouderenhuisvesting is het hofje. Vanaf de dertiende eeuw zijn er in veel steden hofjes voor ouderen en andere kwetsbare burgers gebouwd, zoals weduwen en alleenstaanden. Ze werden meestal gesticht door de kerk, de stedelijke overheid of welgestelde burgers. Bewoners beschikten over een eigen kamer en deelden gemeenschappelijke voorzieningen als keuken, eetzaal en sanitair. Het collectief huisvesten van ouderen krijgt in de twintigste eeuw vorm in vele varianten met verschillende namen: het pensiontehuis, het bejaardenhuis, rusthuis, bejaardenoord en verzorgingshuis.
De essentie van dit type huisvesting bestaat uit de combinatie van zorg en wonen. De huizen zijn bedoeld voor ouderen die betrekkelijk zelfstandig kunnen wonen maar een lichte mate van huishoudelijke hulp of verzorging nodig hebben. Voor de oorlog vindt er vaak differentiatie plaats naar geloof, sociale klasse, sekse en beroep, en wordt de huisvesting ook door deze particuliere groepen betaald. Na de Tweede Wereldoorlog, met de introductie van de verzorgingsstaat en de invoering van de AOW (1957), is de zorg voor ouderen een speerpunt van nieuw sociaal overheidsbeleid. Het is het begin van een ware bouwexplosie waarin ouderenhuisvesting gecombineerd met zorg, zich ontwikkelt tot een zelfstandige typologie. Er ontstaan bejaardencomplexen, die bestaan uit zelfstandige bejaardenwoningen, een- en tweekamerwoningen in bejaardenhuizen, een verpleeghuis, een vleugel voor inwonend personeel en soms ook een klein ziekenhuis.
In dit type huizen is de wisselwerking tussen private ruimte (de eigen woning) en gemeenschappelijke ruimten zoals eet- en recreatiezalen, steeds anders. Omvang en karakter reflecteren wisselende opvattingen met betrekking tot sociale contacten, privacy en economische rendabiliteit. Recentelijk zijn door de strengere indicatiestelling steeds meer bejaardenhuizen gesloten. Soms worden de individuele kamers omgebouwd en verkocht als seniorenappartement. Ook zijn er initiatieven waarbij voormalige bejaardenhuizen worden omgebouwd tot verzorgingscentra voor de buurt waar ook zelfstandig wonende ouderen gebruik van kunnen maken.

Karthuizerhof (1650) D. Stalpaert
In de zestiende en zeventiende eeuw bleven ouderen zo lang mogelijk zelfstandig wonen. Het was niet gebruikelijk om bij ...
➝ Lees meer
Fontainehofje (1913) Gebroeders Van Gendt
Het Fontainehofje is een vroeg voorbeeld van een particulier initiatief op het gebied van ouderenhuisvesting. De rijke A...
➝ Lees meer
Prijsvraag Hilversum (1914) B. van de Lecq
Deze prijsvraag voor een verzorgingshuis stamt uit 1914 en werd uitgeschreven in Hilversum door de stichting 'Het Verzor...
➝ Lees meer
Prijsvraag Hilversum (1914) D. Meintema
Architect Doeke Meintema wint in 1914 de prijsvraag 'Het Verzorgingshuis in Hilversum'. De huisjes zijn in dit ontwerp r...
➝ Lees meer
Oude Zeeliedenhuis (1936) C. Elffers
Ouderen worden niet alleen ingedeeld op basis van leeftijd maar ook op basis van geloof, sociale status, geslacht of ber...
➝ Lees meer
Woningen voor Ouden van Dagen in Amsterdam Zuid (1936) Th. J. Lammers
Een voorbeeld van woningen voor zelfstandige bejaarden is in de jaren '30 gebouwd binnen het 'Algemeen Uitbreidingsplan'...
➝ Lees meer
De Rusthoeve (1936) W. Bruin
De specifieke architectuur die voor ouderen in de jaren '30 is ontworpen beperkte zich niet alleen tot bepaalde beroepsg...
➝ Lees meer
Hofje onder den Toren (1941) F.A. Eschauzier
Direct na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog en het bombardement op Middelburg werden er plannen gemaakt voor de h...
➝ Lees meer
Karenhuizen (1916) J. Duiker en B. Bijvoet
In 1916 schrijft de 'Vereeniging voor Volkshuisvesting in Alkmaar' (VVA) een prijsvraag uit voor een gebouw voor oude ma...
➝ Lees meer
Mogelijkheden voor de Huisvesting van Bejaarden (1948) H.G. van Beusekom
H.G. van Beusekom is een specialist op het gebied van de volkshuisvesting en schrijft vanuit deze expertise ook veel ove...
➝ Lees meer
Rusthuis Rozenoord (1947) J.P. Kloos
Net na de oorlog is dit rusthuis uitgebreid in opdracht van Stichting Protestants Tehuis te Sluis. De Nederlandse samenl...
➝ Lees meer
De Klokkenbelt (1952) A. Komter
Pensiontehuis 'De Klokkenbelt' is een van de eerste bejaardenhuizen van deze omvang na de Tweede Wereldoorlog. Auke Komt...
➝ Lees meer
Willem Dreeshuis (1957) J.A. Snellebrand, G.W. Tuynman
In 1957 schrijft het sociaaldemocratische dagblad Het Vrije Volk: 'Willem Dreeshuis goed voorbeeld van modern bejaardenc...
➝ Lees meer
De Heemhaven (1968) J.P. Kloos
In de jaren '60 en '70 zijn er veel 'wolkenkrabbers' verrezen in Nederland. De komst van de lift maakte het mogelijk om ...
➝ Lees meer
Borgstede (1957-1974) W. Wissing
Willem Wissing heeft Borgstede ontworpen als onderdeel van het uitbreidingsplan van Barendrecht-Noord, in opdracht van d...
➝ Lees meer
Osdorperhof (1962) J.W.H.C. Pot en J.F. Pot-Keegstra
Osdorperhof is in de jaren '60 gebouwd in Osdorp, Amsterdam. Het is opgericht door de Hervormde Stichting voor Verzorgin...
➝ Lees meer
Delfshove (1986) Van den Broek en Bakema, J. Boot
In de jaren '70 is in Delft woonzorgcentrum Delfshove gerealiseerd, ontworpen door architectenbureau Van den Broek en Ba...
➝ Lees meer
De Gooyer (1978) - Abma, Hazewinkel Dirks & De Haan
De herwaardering van de bestaande stad speelde in de jaren '70 een grote rol. Oudere stadsdelen werden niet meer gesloop...
➝ Lees meer
Prijsvraag hofje van de 21e eeuw (1990) A. Hosper
Eind twintigste eeuw is er in de 'hofjesstad' Haarlem een prijsvraag uitgeschreven voor een nieuw hofje aan het Spaarne,...
➝ Lees meer
De Zonnetrap (1970) E. Hartsuyker, L. Hartsuyker-Curjel
'De Zonnetrap' in Rotterdam is een stad op zichzelf. Het concept van multifunctionaliteit staat hier centraal, in plaat...
➝ Lees meer
Voorschriften en Wenken (1966) Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening
In 1965 is de Wet Op Bejaardenoorden ingediend. De overheid maakt het zo mogelijk om bejaardenhuizen te bouwen met Rijks...
➝ Lees meer