Lang zullen we leven!

Collectieve huisvesting

De oudste vorm van collectieve ouderenhuisvesting is het hofje. Vanaf de dertiende eeuw zijn er in veel steden hofjes voor ouderen en andere kwetsbare burgers gebouwd, zoals weduwen en alleenstaanden. Ze werden meestal gesticht door de kerk, de stedelijke overheid of welgestelde burgers. Bewoners beschikten over een eigen kamer en deelden gemeenschappelijke voorzieningen als keuken, eetzaal en sanitair. Het collectief huisvesten van ouderen krijgt in de twintigste eeuw vorm in vele varianten met verschillende namen: het pensiontehuis, het bejaardenhuis, rusthuis, bejaardenoord en verzorgingshuis.

De essentie van dit type huisvesting bestaat uit de combinatie van zorg en wonen. De huizen zijn bedoeld voor ouderen die betrekkelijk zelfstandig kunnen wonen maar een lichte mate van huishoudelijke hulp of verzorging nodig hebben. Voor de oorlog vindt er vaak differentiatie plaats naar geloof, sociale klasse, sekse en beroep, en wordt de huisvesting ook door deze particuliere groepen betaald. Na de Tweede Wereldoorlog, met de introductie van de verzorgingsstaat en de invoering van de AOW (1957), is de zorg voor ouderen een speerpunt van nieuw sociaal overheidsbeleid. Het is het begin van een ware bouwexplosie waarin ouderenhuisvesting gecombineerd met zorg, zich ontwikkelt tot een zelfstandige typologie. Er ontstaan bejaardencomplexen, die bestaan uit zelfstandige bejaardenwoningen, een- en tweekamerwoningen in bejaardenhuizen, een verpleeghuis, een vleugel voor inwonend personeel en soms ook een klein ziekenhuis.

In dit type huizen is de wisselwerking tussen private ruimte (de eigen woning) en gemeenschappelijke ruimten zoals eet- en recreatiezalen, steeds anders. Omvang en karakter reflecteren wisselende opvattingen met betrekking tot sociale contacten, privacy en economische rendabiliteit. Recentelijk zijn door de strengere indicatiestelling steeds meer bejaardenhuizen gesloten. Soms worden de individuele kamers omgebouwd en verkocht als seniorenappartement. Ook zijn er initiatieven waarbij voormalige bejaardenhuizen worden omgebouwd tot verzorgingscentra voor de buurt waar ook zelfstandig wonende ouderen gebruik van kunnen maken.

Karthuizerhof (1650) D. Stalpaert

In de zestiende en zeventiende eeuw bleven ouderen zo lang mogelijk zelfstandig wonen. Het was niet gebruikelijk om bij ...

Collectieve huisvesting

Karthuizerhof (1650) D. Stalpaert

Fontainehofje (1913) Gebroeders Van Gendt

Prijsvraag Hilversum (1914) B. van de Lecq

Prijsvraag Hilversum (1914) D. Meintema

Oude Zeeliedenhuis (1936) C. Elffers

Woningen voor Ouden van Dagen in Amsterdam Zuid (1936) Th. J. Lammers

De Rusthoeve (1936) W. Bruin

Hofje onder den Toren (1941) F.A. Eschauzier

Karenhuizen (1916) J. Duiker en B. Bijvoet

Mogelijkheden voor de Huisvesting van Bejaarden (1948) H.G. van Beusekom

Rusthuis Rozenoord (1947) J.P. Kloos

De Klokkenbelt (1952) A. Komter

Willem Dreeshuis (1957) J.A. Snellebrand, G.W. Tuynman

De Heemhaven (1968) J.P. Kloos

Borgstede (1957-1974) W. Wissing

Osdorperhof (1962) J.W.H.C. Pot en J.F. Pot-Keegstra

Delfshove (1986) Van den Broek en Bakema, J. Boot

De Gooyer (1978) - Abma, Hazewinkel Dirks & De Haan

Prijsvraag hofje van de 21e eeuw (1990) A. Hosper

De Zonnetrap (1970) E. Hartsuyker, L. Hartsuyker-Curjel

Voorschriften en Wenken (1966) Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening