Tussenruimte: Concrete BlossomTussenruimte: Concrete Blossom

De samenwerking tussen Concrete Blossom en Het Nieuwe Instituut is voortdurend in ontwikkeling. Gaandeweg veranderen de taal en de verschillende modellen, metaforen en concepten waarin we de samenwerking kunnen en willen vangen. Hier verzamelen we begrippen, verkenningen en voorlopige stellingen die uitdrukking geven aan de intenties en het gevoel waarmee dit gebeurt.

Een belangrijke methode voor Concrete Blossom is de zogeheten disruptie, of misschien liever nog een aanhoudende staat van 'disruptiviteit,' om aan te geven dat het geen tijdelijke ingreep of momentopname is. "In het disruptieprogramma staan reflectie en lerend vermogen centraal," aldus de eigen toelichting. "Op deze manier organiseren wij continuïteit en kan disruptie toegang tot ruimte, middelen en ideeën creëren voor de Culture en haar verschillende gemeenschappen."

"Door gesprekken te organiseren waarin samen wordt nagedacht over structuren waardoor de Sauce geblokkeerd wordt, ontstaat er ook ruimte om na te denken over hoe de Sauce juist ook beter kan vloeien. Het doel van disruptie is om data te verzamelen over hoe Het Nieuwe Instituut zo goed mogelijk een megafoon kan zijn voor de Culture en haar mensen. Hierbij willen we verder gaan dan performatieve diversiteit en meer ruimte creëren voor diverse geluiden, gedachten en overige vormen van kennis."

Concrete Blossom ontwikkelde een model, de zogeheten subformele ruimte, op basis van eigen ervaringen met het manoeuvreren door ruimtes tussen verschillende scenes en circuits. In deze proefopstelling fungeren 'het Instituut', 'de Buurt', 'het Collectief' en 'de Tussenruimte' als partes pro toto voor (inter)nationale maatschappelijke, demografische, culturele en politieke ontwikkelingen - toegespitst op de positie die de ontwerpsector daarbinnen inneemt.

Subformalisering is een mogelijke uitkomst van de disruptie van gangbaar integratiedenken, dat in de praktijk vaak eigenlijk assimilatie inhoudt. Daar waar gebruikelijke processen van formalisering stuiten op informele weerstand of verzet, of waar de formaliteit vanuit het informele domein ontregeld wordt, ontstaat er iets nieuws. De notie van subformaliteit staat voor iets dat formeel noch informeel is, top-down noch bottom-up; subformele ruimtes en structuren zijn niet officieel of officieus, niet publiek of privaat, maar allebei evenveel of even weinig. Omdat het een alternatief domein vormt waarvoor zowel instituten als de vertegenwoordigers van de periferie in letterlijke en metaforische zin hun vertrouwde omgeving en zekerheden moeten verlaten, zouden subformele ruimtes een geëffend speelveld moeten opleveren, waar gewerkt kan worden aan nieuwe structuren en volwassen omgangsvormen.

Het model van de subformele ruimte ontregelt historische koloniale machtsverhoudingen die zich, als de keerzijde van superdiversiteit, in de stedelijke arena ontvouwen. Werken vanuit die ruimte gaat verder dan aan het diverser maken van bestaande structuren. Het model gaat uit van een aanpak die instellingen overstijgt en waarin straatculturele vraagstukken en belichaming centraal staan.

"Concrete Blossom werkt op een proactieve en belichaamde manier aan het ontregelen van hardnekkige vanzelfsprekendheden. Door te vertrekken vanuit eigenheid en een bewuste excentrische positionaliteit vormt de subformele ruimte een disruptie van het het integratiedenken. Volgens oprichter en artistiek leider van Concrete Blossom Malique Mohamud komt de noodzaak tot deze disruptie voort uit onvrede met het huidige diversiteitsdiscours: ''We leven haast in een manie waarin alles moet opgaan in bestaande structuren. Dit integratiedenken is zo hardnekkig dat de kritieken op deze structuren zoals de roep om dekolonisatie en diversiteit inmiddels paradoxaal genoeg vertrekken vanuit dit integratiedenken. Het doel is nog te vaak de transformatie/verbetering van gevestigde structuren. Daarmee wordt echte transformatieve potentieel gecoöpteerd. Gelukkig is integratie tegenwoordig not the only game in town.'' Middels disruptie van dit integratie-denken ontstaat er een ander soort ruimte; een subformele ruimte.

Een centraal begrip in de werkwijze die Concrete Blossom introduceert is de Sauce, de belichaamde kennis die vanuit de maatschappelijke marge het vermogen vertegenwoordigt om de hele samenleving te hervormen. In het nadenken over wat de Sauce betekent, borduurt artistiek leider Malique Mohamud van Concrete Blossom voort op de theoretisering van de Sauce door kunstenaar en ondernemer Gucci Mane (die het begrip onder meer in deze video uitlegt). Dit soort undergroundkennis gaat nog te vaak verloren, omdat de gevestigde cultuursector en kennisinstellingen het ecosysteem dat de Sauce voortbrengt vaak niet kunnen lezen en in ieder geval onvoldoende faciliteren.

Wat nou als publieke instellingen proactief tussenruimten zouden maken voor makers en denkers die vloeiend zijn in de Sauce? Als instellingen de eigen kaders en kwaliteitscriteria niet als vanzelfsprekend zouden beschouwen. Welke impact zou dat hebben op wat er in de canon van volgende generaties wordt opgenomen? Wat zou het doen met de markt?

Nu de superdiverse maatschappij volwassen wordt en het steeds duidelijker wordt dat gevestigde instituten met hun bestaande structuren vaak nog te stiff zijn om te kunnen reageren op een nieuwe grootstedelijke realiteit, is een vorm van integratiebeleid voor kunst- en kennisinstellingen wat Concrete Blossom betreft onvermijdelijk. Initiatieven als The Niteshop en The Sauce Academy voorzien vanuit de subformele tussenruimte in die behoefte. De avondwinkel biedt een soort consulaat van de postkoloniale stad en de academie helpt de kennis ontwikkelen en verspreiden die ze voortbrengt. Zo ontstaat er een gelijkwaardige en wederkerige uitwisseling tussen gevestigde instellingen en het veelvormige ontwerpveld dat zich verspreid door de stad manifesteert.

Een rechtvaardige, democratische en inclusieve cultuursector is een voorwaarde voor een samenleving waarin emancipatoire bewegingen nooit 'afgerond' zijn - waar erkend wordt dat collectieve kritische reflectie, dialoog, openheid en de bereidheid om te veranderen geen vluchtig project maar een basisconditie vormen. Het Nieuwe Instituut realiseert zich dat de weg naar een dergelijke situatie er één is van vallen en opstaan. Door het instituut enigszins uit balans te laten brengen door een samenwerking met een collectief dat met beide benen in de stad staat, hopen we de eerste stappen in de goede richting te zetten. Via de communicatiekanalen van Het Nieuwe Instituut en Concrete Blossom wordt die doelbewuste ontregeling zo transparant mogelijk gemaakt en voorzien van de gelegenheid om vragen te stellen en opmerkingen, suggesties, adviezen en kritiek te delen.

In de loop van 2021 worden hier meer achtergronden, toelichtingen en uitkomsten van het doorlopende onderzoek gepubliceerd.