Architectuur DichterbijArchitectuur Dichterbij

De Rijkscollectie omvat ongeveer 1,4 miljoen ontwerptekeningen, die bestaan uit uiteenlopende materialen en technieken zoals calqueerpapier, kunststoffolies en fotografische reproductietechnieken. Het overgrote deel bestaat uit tekeningen op calqueerpapier, transparant papier dat makkelijk scheurt en extreem gevoelig is voor vocht.

De collectie kent een lange geschiedenis – de eerste architectuurarchieven werden rond 1920 bewaard door onder andere de Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst – en is niet altijd even zorgvuldig beheerd. Ook architecten zelf gaan niet altijd voorzichtig of duurzaam met hun schetsen en presentatietekeningen om. Tekeningen zijn als een laken opgevouwen, met scheuren op de vouwnaden als gevolg, of opgerold, waardoor schade aan de randen ontstaat. Vaak werden scheuren gerepareerd met plakband, wat zorgt voor verkleuring en verkleving van het papier. In de periode 1950-1970 gebruikten veel architecten zelfklevende gekleurde folies, die op de achterkant van een calquetekening werden geplakt om zo meer diepte in het ontwerp te brengen. Die lijm zorgt nu voor verkleuring of is uitgedroogd, waarna het folie loslaat.

Bij het behoud van dit erfgoed is de manier waarop het bewaard wordt van groot belang. Daarom worden gevouwen en opgerolde tekeningen zo mogelijk gevlakt. Plat bewaren is de beste optie, maar vraagt veel ruimte. De conservering van ontwerptekeningen omvat daarom ook een omvangrijke herschikkingsoperatie: het opnieuw verpakken van tekeningen en het herinrichten van de depots.

Ook binnen een omvangrijk en meerjarig project als Architectuur Dichterbij is het niet mogelijk om de circa 1,4 miljoen ontwerptekeningen te restaureren en conserveren. Er is een beredeneerde selectie gemaakt op basis van steekproeven en onderzoek. Naast fysieke zijn er ook inhoudelijke selectiecriteria die bepalen welke archieven voor behandeling in aanmerking komen, en in welke mate. Architectuurhistorisch belang speelt daarbij een rol, maar ook hoe vaak een archief wordt geraadpleegd, de maatschappelijke relevantie en de aansluiting bij onderzoek en verzamelthema’s van het instituut, zoals diversiteit, (de)kolonialisme, woningnood, gender en de digitale architectuurpraktijk.