Architectuur Dichterbij
31 december 2018 - 30 december 2024
Fotocollectie
Van familiekiekjes, vakantiealbums en snapshots van studiereizen en bouwplaatsen, tot het werk van gerenommeerde (architectuur)fotografen als Cas Oorthuys, Jan Versnel en Jaap d’Oliveira: de honderdduizenden foto’s uit de Rijkscollectie – afkomstig uit de ongeveer zevenhonderd architectuurarchieven die het instituut beheert – zijn door architecten gemaakt, verzameld of verkregen uit opdrachten. Ze zijn gebruikt ter verslaglegging, als communicatiemiddel, publicatiemateriaal of inspiratiebron, of zijn onderdeel geweest van het ontwerpproces. Er zijn foto’s waarop is getekend en geschreven, of foto’s die zijn gebruikt in collages of ontwerptekeningen. Een even grote verscheidenheid zien we terug in het materiaal: van dia tot digitaal, van zoutdruk tot moderne kleurenafdruk, en van foto’s in topconditie tot foto’s die zijn verkleurd, gescheurd, opgerold, beschreven of beplakt.
Gebruikssporen
Alle fotoafdrukken uit de Rijkscollectie worden geconserveerd, geregistreerd, gedigitaliseerd en, waar nodig, gerestaureerd. Foto’s zijn gevoelig voor omgevingsfactoren als licht, temperatuur en luchtvochtigheid, en daardoor uitermate kwetsbaar. Hoewel de meeste schade onomkeerbaar is, kan het terugdringen van fysiek gebruik door digitalisering en het correct verpakken en bewaren (chemische) verouderingsprocessen wel vertragen. In urgente gevallen, waarbij het object een risico vormt voor aangrenzende objecten of niet gedigitaliseerd of gehanteerd kan worden, wordt het stuk gerestaureerd, maar komt de nadruk te liggen op conservering. Daarbij spelen verschillende vragen en dilemma’s een rol. Hoe gaan we bijvoorbeeld om met foto’s die samen met ander materiaal op een paneel gemonteerd zijn, of met foto’s die sporen vertonen van eerdere restauraties?
Kenmerkend voor de collectie van het Nieuwe Instituut zijn de gebruikssporen op foto’s, zoals stickers en aantekeningen, die iets vertellen over de context waarin het object door de archiefvormer is gemaakt of verzameld, of over hoe het gefunctioneerd heeft in de architectonische praktijk. Dat zijn sporen die je niet wilt ‘uitwissen’, maar die wel specifieke eisen stellen aan de conservering.
Waarde van de fotocollectie
Het is voor het eerst dat deze fotocollectie nu op een grondige manier in kaart wordt gebracht, waardoor een duidelijker beeld ontstaat van de gebruikte materialen en technieken, en wat de enorme inhoudelijke en materiële diversiteit nogmaals bevestigt. De collectie werd lange tijd gezien als een secundaire bron, ter ondersteuning of illustratie van ontwerptekeningen of -opvattingen, maar ook de waarde van de collectie als primaire bron en betekenisdrager wordt steeds beter zichtbaar.
