Ontwerp is overal om ons heen. Ontwerpers en spelers in de digitale cultuur hebben een grote bijdrage geleverd aan ervaringen van schoonheid, gemak, kritiek, welzijn en eveneens aan het signaleren en oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Daarom is het, in deze snel veranderende tijd, essentieel om zowel terug- als vooruit te kunnen kijken naar wat er eerder al is bedacht, bekritiseerd en ontworpen.
Het Netwerk Archieven Design en Digitale Cultuur (NADD) is het samenwerkingsverband gericht op Nederlands ontwerperfgoed. NADD maakt de relatie tussen ontwerp en maatschappelijke vernieuwing zichtbaar en wil hiermee aantonen dat de archivering en ontwikkeling van design en digitale cultuur erfgoed van wezenlijk belang is voor de samenleving.
Waarom NADD?
Design en digitale cultuur dragen in belangrijke mate bij aan de manier waarop uitdrukking wordt gegeven aan de alsmaar veranderend ideën over de Nederlandse samenleving. Met NADD moet het belangrijke erfgoed van deze sectoren veilig worden gesteld voor de toekomst, toegankelijk worden gemaakt voor de samenleving en vervolgens een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van de ontwerp-disciplines. Omdat de archieven zich op talrijke plaatsen bevinden, gaan we samenwerken binnen een netwerk. Door de kracht en kennis van erfgoedinstellingen, musea, onderwijs- en cultuurinstellingen, kennisinstituten, makers, ontwerpers, overheden en andere partners te bundelen, kunnen de verschillende archieven beter op de kaart worden gezet.
Onze missie
NADD ambieert een toegankelijk geheugen van design en digitale cultuur te zijn en een dynamische plek voor kennisdeling. De missie van het netwerk is een verbindende rol te spelen bij maatschappelijke innovatie- en transitievraagstukken en simpelweg te inspireren. Het huidige en toekomstige erfgoed van design en digitale cultuur dient voor dat doel zichtbaar, bruikbaar en houdbaar te zijn voor professionals, onderzoekers, onderwijs en een breed publiek.
Speculatief Design Archief bij Het Nieuwe Instituut, 2018. Foto: Johannes Schwartz.
Speculatief Design Archief bij Het Nieuwe Instituut, 2018. Foto: Johannes Schwartz.
Wat gaan we doen?
Kenmerkend voor de werkwijze van NADD is dat het opsporen, ontsluiten, opbergen, openbaren en onderzoeken van archiefmateriaal vanuit een netwerkstructuur wordt benaderd. De individuele kracht van alle partners binnen het netwerk is daarvoor een voorwaarde.
Ons motto luidt dan ook: 'centraal waar nodig en decentraal waar mogelijk'.
NADD werkt aan drie ambities, die elkaar gelijktijdig aanscherpen, aanvullen en inspireren en die we hieronder nader toelichten:
- de toegankelijkheid en bruikbaarheid van de archieven;
- een nieuwe blik op het Nederlandse design- en digitale-cultuurerfgoed;
- de toekomstbestendigheid van het erfgoed
LUST in Speculatief Design Archief tentoonstelling. Foto: Johannes Schwartz.
Toegankelijkheid en gebruik
Het gebruik van de archieven staat centraal. NADD beoogt dat Nederlandse design- en digitale-cultuurarchieven toegankelijk zijn voor iedereen: instellingen, makers, ontwerpers, theoretici, makers, onderzoekers, studenten, beleidsvormers, en een breed publiek.
- We verbinden de archieven die over heel Nederland verspreid zijn, zodat deze in de toekomst online toegankelijk zijn en verrijkt kunnen worden met (nieuwe) verhalen en perspectieven. We gaan hierbij uit van de individuele kracht van de partners en hun archieven en verbinden bestaande kennis. We versterken de bestaande programmeringen en publieksactiviteiten en organiseren aanvullende programma's.
- NADD sluit aan bij een belangrijke verschuiving in archiefvorming: niet langer staan alleen auteursarchieven centraal, maar ook archiefvorming op basis van maatschappelijke thema's. Via een thematische, genetwerkte aanpak worden nieuwe verbanden en inzichten ontsloten, die binnen én buiten de ontwerpwereld relevant zijn.
Vernieuwende narratieven
NADD, oftewel de verschillende partners binnen het netwerk, wil een nieuwe blik op het Nederlandse erfgoed van design en digitale cultuur bieden. Daarom gaan we gezamenlijk actief op zoek naar (tot nu toe) niet-hoorbare stemmen, archieven, onzichtbare gezichten, perspectieven en kennis.
- We gaan uiteenlopende vormen van archieven blootleggen en de gemaakte keuzes die van invloed zijn op ons begrip van de ontwerpgeschiedenis tonen. Met elkaar kunnen we zo ons erfgoed beter doorgronden en (her)interpreteren, en onmiskenbaar komen dan ook 'blinde vlekken' naar boven.
- NADD ondersteunt onderzoek en publieke debatten die op geschiedschrijving en representaties reflecteren. Wij bieden ruimte om initiatieven te laten ontstaan, denk hierbij aan: pilots, presentaties van best practices en debatten over herdefinities van het begrip archief.
- We ambiëren het onderzoekend vermogen van alle partners te vergroten door archieven te verbinden, en onderzoek en expertise te bundelen. Resulterend in nieuwe waardevolle verbanden, verhalen en een mogelijke bron voor nieuw werk. Dit zal de waarde van alle archieven beduidend versterken.
Toekomstbestendig erfgoed
NADD gaat samenwerken om bestaande analoge en digitale tools, technologieën en standaarden beter op elkaar laten aansluiten en ontwikkelt nieuwe tools die archieven beter toegankelijk maakt.
- NADD volgt op kritische wijze de situatie van 'bedreigde archieven'. Nu al dreigen belangrijke bronnen uit de pioniersjaren van de digitale cultuur en design onvindbaar te worden of definitief verloren te raken. Wij maken zichtbaar dat er belangrijke kennis verdwijnt.
- We zetten in op nieuwe technologieën voor duurzaam beheer en betere toegankelijkheid. Door continue vanuit diverse systemen en technologieën te denken zijn wij toekomstbestendig.
- NADD wil meer bewustwording rondom archiefvorming realiseren en gaat het voor makers, organisaties en instellingen makkelijker maken om zelf een bedrijfsarchief op te zetten.
Organisatie van het netwerk
Het netwerk baseert zich op de individuele kracht van de partners en hun archieven die via het netwerk meer zichtbaarheid krijgen. Het stimuleren van kennisdeling en het creëren van zichtbaarheid dragen hier in belangrijke mate aan bij. Wendbaarheid en flexibiliteit zijn belangrijke kenmerken van het netwerk, dat niet opereert als een dominante organisatie maar juist streeft naar een open structuur die telkens nieuwe netwerkpartners kan integreren. Onder het motto 'centraal waar nodig en decentraal waar het kan', heeft het netwerk twee vaste overlegstructuren - de klankbordgroep en de programmaraad - met daarnaast flexibele, tijdelijke werkgroepen waarin gezamenlijk activiteiten en programma's worden ontwikkeld.
Klankbordgroep
De klankbordgroep geeft advies met het oog op de ambities van het netwerk. De leden gebruiken de lange lijnen als toetssteen voor de behaalde resultaten en tegelijk fungeren ze als voelsprieten naar de buitenwereld. De verschillenden leden van de klankbordgroep delen kennis en inzichten over de bredere samenhang van ontwikkeling, onderzoek, zichtbaarheid en beleid rondom het ontwerperfgoed. De klankbordgroep bestaat uit zes leden en een voorzitter. Leden van de klankbordgroep worden voor twee jaar benoemd. Voor de eerste fase (2021-2024) nemen de leden van de visiegroep zitting in de klankbordgroep.
De klankbordgroep bestaat uit:
Josien Paulides (Het Nieuwe Instituut)
Joris van Ballegooijen (Stimuleringsfonds voor de Creatieve Industrie)
Floor van Spaendonck (Bureau Europa)
Maaike Verberk (DEN)
Chantal Keijsper (Het Utrechts Archief)
Wayne Modest (Museum voor wereldculturen)
Annet Dekker (Universiteit van Amsterdam)
Gert Staal (Bibliotheek Lek & IJssel)
Programmaraad
De programmaraad bestaat uit vertegenwoordigers van diverse partners uit het netwerk en is verantwoordelijk voor de conceptualisering van een divers en levendig programma van (publieks)activiteiten. De voorstellen worden door het netwerk uitgewerkt en door een of meerdere partners gerealiseerd. De programmaraad verbindt de verschillende activiteiten, zorgt voor zichtbaarheid via het netwerk en bewaakt de ontwikkelingen voor de langere termijn. Hiervoor worden ook formats ontwikkeld die door de netwerkpartners zelf ingevuld kunnen worden om zo een eigen bijdrage te leveren aan het programma. Deze programmatische activiteiten hebben een meerwaarde voor het gehele netwerk.
De programmaraad:
- Signaleert en bespreekt welke activiteiten bij de verschillende partners plaatsvinden en verbindt die met elkaar;
- Adviseert over aanvullend programma door het netwerk;
- Bespreekt en evalueert invulling en ontwikkeling van de formats en voorbeelden.
De programmaraad bestaat uit:
Kirsten Algera (MacGuffin Magazine)
Arie Altena (V2)
Thomas Castro (Stedelijk Museum)
Michel Hommel (Allard Pierson)
Danielle Kuijten (Imagine IC)
Gaby Wijers (LIMA)