How Do We Remember?How Do We Remember?

Curator Gyonne Zafira is in samenwerking met het Netwerk Archieven Design en Digitale Cultuur (NADD) in de archieven van de bij het netwerk aangesloten instellingen het Allard Pierson en Beeld & Geluid gedoken. Ze heeft er onderzoek gedaan naar koloniaal erfgoed in de vorm van prenten, boeken en video’s. Vervolgens heeft ze vier hedendaagse kunstenaars en ontwerpers uit de Caribische diaspora gevraagd om het materiaal van een nieuwe context te voorzien. Aan de hand van persoonlijke herinneringen, anekdotes, familieverhalen en gewoontes onderzoeken de makers wat het betekent om toegang te hebben tot bronnen waaraan archiefwaarde wordt toegekend, of om daar juist van te zijn afgesloten.

De werken van Serana Angelista, Riangelo Christie, Sergio en Joseph Maduro en Ken Wolff worden bewust gepresenteerd in een geografisch gefragmenteerde tentoonstelling. In de voorgesprekken in de aanloop naar het project bleek telkens weer dat institutionele archieven letterlijk buiten het bereik liggen van de gemeenschappen wier verhalen erin worden verteld. Die afstand en ongrijpbaarheid worden weerspiegeld in de twee locaties waar delen van het project te zien zijn. Het werk van Serana Angelista is van 20 juni tot en met 6 oktober te zien in het Nieuwe Instituut in Rotterdam. De andere bijdragen zijn vanaf 5 juli te zien bij het Archivo Nacional Aruba.

Wat verstaan we onder een ‘echt’ of geloofwaardig archief? Hoe moet het eruitzien, aanvoelen of klinken? Niet alle soorten archieven worden op dezelfde manier herkend, erkend en gewaardeerd. De zichtbaarheid en toegankelijkheid van geformaliseerde archieven is groter dan die van veel levende archieven zoals mondelinge overleveringen, tradities en herinneringen. Het is de vraag of dat ze ook betrouwbaarder maakt, bijvoorbeeld als bron voor historisch onderzoek. Nu de gangbare geschiedschrijving op basis van ‘betrouwbare bronnen’ steeds vaker van kanttekeningen wordt voorzien, bijvoorbeeld vanwege de koloniale ideologie die aan het officiële verhaal ten grondslag ligt, is het de moeite waard om opnieuw in gesprek te gaan over de legitimiteit van uiteenlopende soorten archiefmateriaal. We moeten het hebben over de manier waarop verhalen worden gemaakt, bewaard, verspreid, gekaderd en doorgegeven – of ze nu in geïnstitutionaliseerde archieven zijn opgenomen of dat het gaat om officieuze, maar niet minder ware bronnen!

De tentoonstelling komt voort uit een samenwerking tussen NADD en Counter/Narratives.