Archives at Risk: Hans AppenzellerArchives at Risk: Hans Appenzeller

Van product-, meubel- en grafisch ontwerp tot social design en digitale producties: Nederland is beroemd om zijn design en digitale cultuur. Voor de archieven van ontwerpers is echter nauwelijks aandacht, waardoor een belangrijk deel van het Nederlands ontwerpgeheugen dreigt te verdwijnen. In een archief ligt essentiële kennis opgeslagen over hoe een ontwerp tot stand kwam, hoe het is gemaakt en welke materialen of technische toepassingen zijn gebruikt. Een archief is een rijke informatiebron voor de toekomst, maar dan moet het wel zorgvuldig worden bewaard. In Nederland ontbreekt het op dit moment aan een centraal beleid en structurele financiering om deze archieven te kunnen bewaren. Deze installatie, geïnitieerd door het Netwerk Archieven Design en Digitale Cultuur (NADD) en netwerkpartner Design Museum Den Bosch, brengt het schrijnende probleem naar het oppervlak.

Hans Appenzeller (1949) ging recent met pensioen, na een loopbaan als internationaal bekende galeriehouder en sieraadontwerper. Hij opende in 1969 de eerste galerie gespecialiseerd in moderne sieraden, genaamd 'Galerie Sieraad' in Amsterdam, samen met Lous Martin. In 1974 opende hij zijn eigen winkel aan de Grimburgwal in Amsterdam, waar hij moderne sieraden aanbood die door hemzelf waren ontworpen. Daarna vervolgde hij zijn avontuur internationaal, en opende galeries in New York aan Madison Avenue, en West Broadway in 1983. Vorig jaar nam hij afscheid van zijn ontwerppraktijk en sloot zijn werkzame leven af met de tentoonstelling Does it do anything for me? in Design Museum Den Bosch, momenteel nog te zien t/m 23 juni. Deze presentatie toont een selectie sieraden afkomstig uit het archief van Appenzeller, aangevuld met stukken uit de collectie van het museum.

Appenzeller schonk een leven lang werk in prototypen en uitgevoerde sieraden aan het museum. Voor de presentatie maakte het Design Museum ook gebruik van Appenzellers archiefmateriaal, dat vooral bestaat uit foto's, folders en knipsels. Dit archief belicht niet alleen zijn artistieke ontwikkeling, maar is ook een bron van inspiratie vol persoonlijke verhalen. Toch vindt dit archiefmateriaal geen thuis in het museum omdat het, net als bij vele musea in Nederland, ontbreekt aan de mogelijkheid om deze archieven publiekelijk beschikbaar te maken.

De presentatie is te zien t/m 23 juni 2024 in het Design Museum Den Bosch.

Archives at Risk: Seeking Shelter is samengesteld door Annemartine van Kesteren (Curator Design bij Boijmans Van Beuningen) en ontworpen door ruimtelijk ontwerper Ben Shamier. De installatie zal bij verschillende netwerkpartners te zien zijn, waar op iedere locatie een ander archief getoond wordt dat verloren dreigt te gaan.

Omdat er in Nederland niet één centrale organisatie is die zich ontfermt over het ontwerperfgoed, hebben meerdere organisaties en makers zich in 2021 verenigd in het Netwerk Archieven Design en Digitale Cultuur. Binnen het netwerk vindt kennisdeling plaats rondom archiveren, worden ontwerparchieven zichtbaar gemaakt en wordt er gewerkt aan een digitale infrastructuur om de archieven toegankelijk te maken. Het doel hiervan is enerzijds om het belang van dit erfgoed voor de samenleving te tonen en anderzijds om een meer duurzame oplossing te vinden voor het beheer en behoud van deze archieven. NADD bestaat uit meer dan 40 partners: grote en kleine erfgoedinstellingen die archieven beheren, ontwerpers, beroepsorganisaties, onderwijsinstellingen en experts op het gebied van ontwerp.