Archives at Risk: Christophe CoppensArchives at Risk: Christophe Coppens

Van product-, meubel- en grafisch ontwerp tot social design en digitale producties: Nederland is beroemd om zijn design en digitale cultuur. Voor de archieven van ontwerpers is echter nauwelijks aandacht, waardoor een belangrijk deel van het Nederlands ontwerpgeheugen dreigt te verdwijnen. In een archief ligt essentiële kennis opgeslagen over hoe een ontwerp tot stand kwam, hoe het is gemaakt en welke materialen of technische toepassingen zijn gebruikt. Een archief is een rijke informatiebron voor de toekomst, maar dan moet het wel zorgvuldig worden bewaard. In Nederland ontbreekt het namelijk op dit moment aan een centraal beleid en structurele financiering om deze archieven te kunnen bewaren. Deze installatie, geïnitieerd door het Netwerk Archieven Design en Digitale Cultuur (NADD) in samenwerking met netwerkpartner Museum Boijmans van Beuningen, brengt het schrijnende probleem naar het oppervlak.

De Belgische kunstenaar, vormgever en operaregisseur Christophe Coppens (1969) ontwerpt twintig jaar lang accessoires voor de mode-industrie. In 2012 moet hij stoppen met zijn modehuis wegens faillissement. Tijdens de afhandeling van het faillissement wordt het archief niet op waarde geschat, en per ongeluk weggegooid. Fotomateriaal, experimenten, verslaglegging: al het archiefmateriaal van eenentwintig jaar werk gaat verloren. Geëmotioneerd maakt Coppens het kunstwerk Everything is Local. In deze grote installatie verwerkte hij alle restanten van zijn designpraktijk en archief in een 50-tal sculpturen. Het werk is gemaakt in opdracht van schrijver en verzamelaar Han Nefkens (1954), en werd in die het in bruikleen geeft aan Museum Boijmans Van Beuningen.

Van de 50 sculpturen in Everything is Local, vormen 4 ervan een opgebroken archief. Al het materiaal wat Coppens nog overhad, stapelde hij op elkaar in vier bergen waarna hij het overgoot met lijm en pigment. Twaalf jaar later heeft Coppens het verlies van zijn archief een plek gegeven. Hij wil het archief nu herstellen door bepaalde stukken terug te kopen en materialen te kopiëren. Door Coppens' artistieke interventie om van zijn resterende archiefmateriaal een kunstwerk te maken, is het een onomkeerbaar eindproduct geworden en daardoor ontoegankelijk geworden als archief.

De presentatie is te zien t/m 10 juni 2024 in het Depot Museum Boijmans van Beuningen.

Archives at Risk: Seeking Shelter is samengesteld door Annemartine van Kesteren (Curator Design bij Boijmans Van Beuningen) en ontworpen door ruimtelijk ontwerper Ben Shamier. De installatie zal bij verschillende netwerkpartners te zien zijn, waar op iedere locatie een ander archief getoond wordt dat verloren dreigt te gaan.

Omdat er in Nederland niet één centrale organisatie is die zich ontfermt over het ontwerperfgoed, hebben meerdere organisaties en makers zich in 2021 verenigd in het Netwerk Archieven Design en Digitale Cultuur. Binnen het netwerk vindt kennisdeling plaats rondom archiveren, worden ontwerparchieven zichtbaar gemaakt en wordt er gewerkt aan een digitale infrastructuur om de archieven toegankelijk te maken. Het doel hiervan is enerzijds om het belang van dit erfgoed voor de samenleving te tonen en anderzijds om een meer duurzame oplossing te vinden voor het beheer en behoud van deze archieven. NADD bestaat uit meer dan 40 partners: grote en kleine erfgoedinstellingen die archieven beheren, ontwerpers, beroepsorganisaties, onderwijsinstellingen en experts op het gebied van ontwerp.