Virtueel CIAM Museum
Hoe zou een museum zonder muren eruit kunnen zien? Drie prototypes, ontwikkeld voor een nieuw virtueel museum, verkennen de mogelijkheden - met de CIAM-archieven van de Rijkscollectie als bronmateriaal.
14 november 2022
In de loop van de 19e en 20e eeuw hebben architectuurinstellingen enorme collecties opgebouwd. Overal ter wereld hebben ze een overvloed aan documenten, objecten, tekeningen, correspondentie, films, foto's, dia's en complete werkdossiers verzameld. Daardoor bevatten musea, archieven en depots tegenwoordig een grenzeloze rijkdom aan ontwerpkennis. Hoe kunnen we deze enorme archieven buiten de leeszaal toegankelijk maken?
Wat als we die over de hele wereld verspreide archieven met elkaar zouden kunnen verbinden met behulp van nieuwe digitale technologieën? Als we historische ervaring en kennis zouden kunnen ontsluiten voor publiek, en verhalen zouden kunnen aanvullen en completeren, door een nieuw soort openbare ruimte te creëren?
Bekende verhalen zouden op een nieuwe manier aan een nieuw publiek kunnen worden gepresenteerd, terwijl we tegelijkertijd gemarginaliseerde en vergeten stemmen, verloren gegane experimenten en over het hoofd geziene gebeurtenissen onder de aandacht kunnen brengen. Deze ambities vormen de drijfveer achter de drie prototypes voor een nieuw virtueel museum, die de mogelijkheden testen en een begin maken met het verbeelden van een museum zonder muren.
Archieven van CIAM
Voor deze prototypes vormen de CIAM-archieven in de Rijkscollectie van het Nieuwe Instituut een eerste proeftuin. CIAM was de internationale organisatie van moderne architecten die in 1928 door een groep avant-gardisten werd opgericht. Onder hen bevonden zich Le Corbusier, Berlage, Gerrit Rietveld, Mart Stam en vele anderen. Het zou het belangrijkste platform worden voor de meest radicale herwaardering van architectuur, huisvesting en stedenbouw.
Tussen 1928 en 1959 organiseerde CIAM verschillende conferenties - vandaar de volledige naam Congrès Internationaux des Architecture Moderne - waarop architecten uit de hele wereld hun ontwerpen en onderzoek presenteerden. Vanwege het internationale karakter van dit netwerk raakten de archieven van de CIAM leden over de hele wereld verspreid. Een Virtueel CIAM Museum maakt het mogelijk om deze stemmen opnieuw met elkaar te verbinden, en hun geschiedenis en relevantie voor vandaag en voor de toekomst te onderzoeken.
Drie prototypes
In het kader van een Virtueel CIAM Museum zijn drie prototypes ontwikkeld.
Alison's Room: An Extended Reality Archive
Paula Strunden
Alison's Room verkent de mogelijkheden van virtuele en augmented reality-technologieën in relatie tot archiefstudies en ontwerponderzoek. Paula Strunden heeft de originele werkkamer van de Britse architect en auteur Alison Smithson nagebouwd om te experimenteren met nieuwe verhaallijnen, waardoor een immersieve ervaring gecombineerd wordt met het overbrengen van historische ontwerpkennis.
Remote Field Work: Between the Lijnbaan and Small Street
Jhono Bennett
Dit project verbindt de architectuurprojecten uit de Rijkscollectie van Het Nieuwe Instituut met een veldonderzoek naar de feitelijke gebouwde ruimtes. Het archief wordt als het ware opnieuw met de stad verbonden, door de ideeënwereld te verbinden met die van de geleefde werkelijkheid. Zo wordt het mogelijk om een verhaal te vertellen over de oorspronkelijke ontwerpintenties, het architectonisch ontwerp, en de levensloop van de gebouwde projecten.
Interactive Visualisation: The Correspondence Network of Jaap Bakema
Claudia Mainardi and Giacomo Nanni
CIAM was een organisatie van moderne architecten die internationaal opereerde en kan, net als zijn opvolger Team 10, als netwerk worden geanalyseerd. Om dit netwerk te visualiseren en de verbanden te verkennen is een interactief prototype ontwikkeld op basis van de correspondentie van Jaap Bakema (1914-1981). Hiermee kan de bezoeker navigeren tussen personen, plaatsen en archiefstukken.
De prototypes zijn gerealiseerd in samenwerking met Paula Strunden, Claudia Mainardi en Jhono Bennett, die allen deelnemen aan het door de EU gesponsorde project TACK: Communities of Tacit Knowledge in Architecture. Het Virtueel CIAM Museum is een initiatief van Dirk van den Heuvel en het Jaap Bakema Study Centre.