The Life FairThe Life Fair

De tentoonstelling The Life Fair neemt de vorm aan van een beurs waar producten en diensten worden aangeboden die verbonden zijn met verschillende aspecten van het leven zoals liefde, seks, geboorte, identiteit, werk, gezondheid, veiligheid en dood. Samenstellers Agata Jaworska en Giovanni Innella geven bezoekers de mogelijkheid zich te oriënteren op de mogelijkheden om hun eigen lichaam en leven te verbeteren, maar confronteren hen ook met de belangen achter de aangeboden producten en diensten.

Giovanni Innella: 'The Life Fair toont producten en diensten van bedrijven, overheden en organisaties die allemaal invloed claimen op ons lichaam en ons leven. We realiseren ons dat onze lichamen en onze levens het speelveld zijn van enerzijds onze vrije wil - het idee van de vrijheid van het individu - en anderzijds de gedeelde belangen van het collectief, de samenleving, waar de overheid over waakt. Tegelijkertijd vormen ons lichaam en ons leven een markt voor bedrijven, waar zij hun producten en diensten aanbieden waarmee wij onszelf kunnen verbeteren en die ons helpen om beter te presteren. Dit leidt tot de essentiële vraag: hoe vrij zijn wij?'

Agata Jaworska: 'De tentoonstelling is een zoektocht naar de mate waarin onze lichamen verstrengeld raken met technologieën. Technologieën hebben zelf geen zeggenschap, maar partijen die ze ontwikkelen wel. Hoe raken de belangen van deze bedrijven, organisatie of overheden verweven met onze lichamen, wanneer wij deze technologieën inzetten om ons lichaam te verbeteren, controleren of te monitoren. Wat betekent dit voor onze individuele handelingsvrijheid en de zeggenschap over ons lichaam en ons leven. We kijken dus naar de achterliggende economische en politieke intenties van de actoren die deze producten en diensten aanbieden.'

Giovanni Innella: 'The Life Fair toont producten en diensten van bedrijven, overheden en organisaties die allemaal invloed claimen op ons lichaam en ons leven. We realiseren ons dat onze lichamen en onze levens het speelveld zijn van enerzijds onze vrije wil - het idee van de vrijheid van het individu - en anderzijds de gedeelde belangen van het collectief, de samenleving, waar de overheid over waakt. Tegelijkertijd vormen ons lichaam en ons leven een markt voor bedrijven, waar zij hun producten en diensten aanbieden waarmee wij onszelf kunnen verbeteren en die ons helpen om beter te presteren. Dit leidt tot de essentiële vraag: hoe vrij zijn wij?'

Agata Jaworska: 'De tentoonstelling is een zoektocht naar de mate waarin onze lichamen verstrengeld raken met technologieën. Technologieën hebben zelf geen zeggenschap, maar partijen die ze ontwikkelen wel. Hoe raken de belangen van deze bedrijven, organisatie of overheden verweven met onze lichamen, wanneer wij deze technologieën inzetten om ons lichaam te verbeteren, controleren of te monitoren. Wat betekent dit voor onze individuele handelingsvrijheid en de zeggenschap over ons lichaam en ons leven. We kijken dus naar de achterliggende economische en politieke intenties van de actoren die deze producten en diensten aanbieden.'

Hoe wordt deze kritische laag in de tentoonstelling zichtbaar gemaakt of uitgelegd?

GI: 'Dat was precies de reden om de tentoonstelling de vorm van een beurs te geven. We wilden niet alleen projecten tentoonstellen. We wilden de bezoeker ook bewust maken van het feit dat er bedrijven, overheden en ngo's achter deze producten en diensten zitten en dat deze belangen kunnen hebben die niet altijd meteen zichtbaar zijn. Het model van de beurs geeft ons de mogelijkheid om te laten zien wie er achter de aangeboden waar zit.'

Zijn alle getoonde producten en diensten echt en beschikbaar?

GI: 'Sommige zijn speculatief. Maar er zijn ook echte projecten die speculeren over hun werkelijke doel door ons iets te willen verkopen. Je zou kunnen zeggen dat de hele tentoonstelling speculatief is, maar dat komt vooral omdat de wereld waarin wij leven speculatief is.'

AJ: 'De meest speculatieve inhoud komt interessant genoeg van commerciële bedrijven. Een voorbeeld daarvan is SwanLuv, een start-up die aanbood om je trouwerij te betalen, voor een bedrag tot wel 10.000 euro. Het bedrijf zou het onlinecontact tussen de aanstaande echtgenoten onderzoeken om te bepalen welke kandidaten ze zouden financieren. Hieruit volgde dan een renteberekening gebaseerd op de kans dat het stel in de toekomst zou scheiden. Als het huwelijk vervolgens inderdaad zou stranden, moesten de echtelieden het bedrag mét rente terugbetalen. Deze dienst zou op Valentijnsdag worden gelanceerd, maar de website bestaat inmiddels niet meer.'

De Olympische Spelen vormen de aanleiding voor Het Nieuwe Instituut om de aandacht op het lichaam te richten. Op welke manier speelt het lichaam van de sporter een rol in de tentoonstelling?

GI: 'Sport gaat over het disciplineren, monitoren en kwantificeren van het lichaam, om het beter te laten presteren en competitiever te maken. Ik denk dat die termen ook toepasbaar zijn op de manier waarop wij nu leven. Veel van de producten die in de tentoonstelling te zien zijn, helpen je je lichaam te disciplineren en te verbeteren, en beloven je daarmee een succesvol bestaan.'

AJ: 'De volgende stap is de economisering van je eigen lichaam. De data die wij verzamelen tijdens het bewegen en leven kunnen van waarde zijn voor derden. In de tentoonstelling presenteren we Bitwalking. Dat is een bedrijf dat menselijke bewegingen kwantificeert en in een globale valuta vertaalt. Je fysieke prestatie kan direct in geldwaarde worden omgezet.'

'Tegelijkertijd zie je verzet ontstaan tegen dergelijke ontwikkelingen. Dat verzet uit zich enerzijds in strategieën om te ontkomen aan vormen van monitoring en identificatie. En anderzijds in het oprekken van maatschappelijke conventies. Zo is in de tentoonstelling een ontwerp voor een dodelijke rollercoaster te zien. Tijdens de rit werken er zulke extreme krachten in op je lichaam, dat je deze niet overleeft. Dit project gaat over euthanasie, over de vraag of je als mens vrij bent je eigen dood te kiezen.'

Op welke manier worden die verschillende thema's, zoals liefde, werk en dood, in de tentoonstelling gepresenteerd?

AJ: 'De beurs is verdeeld in hoofdstukken, die ieder een universeel levensthema representeren. We laten zien in welke mate deze domeinen met elkaar verweven raken. Neem bijvoorbeeld de trend van corporate gezondheidsprogramma's voor werknemers. Bedrijven als BP bieden hun werknemers fitheidmeters aan en belonen gezond gedrag. In een poging om meer vrouwen aan te trekken waren Apple en Facebook de eerste werkgevers die hun vrouwelijke werknemers de mogelijkheid gaven om eitjes te laten invriezen, als onderdeel van hun arbeidsvoorwaardenpakket. Zwangerschappen vallen meestal in de meest productieve levensfase van de mens. Een van de dingen die we willen laten zien is dat werkgevers, net als de overheid, invloed uitoefenen op onze gezondheid en familieleven.

Dus de plaatsing van een product of dienst in een van de hoofdstukken zorgt ervoor dat het een bepaalde betekenis of context meekrijgt?

GI: 'Door de plaatsing in een bepaalde categorie of door combinaties te maken ontstaat er een kritisch discours.'

AJ: 'Zo maken we het spanningsveld tussen het lichaam en de krachten van buiten zichtbaar. Een centrale vraag in de tentoonstelling is: hoe verhouden individuele keuzevrijheid en collectieve controle zich tot elkaar?'

GI: 'De bezoeker zal zich realiseren dat hij een drievoudige rol vervult: hij is een individu, maar ook burger en consument.'

AJ: 'We tonen fenomenen uit ons dagelijks leven die invloed uitoefenen op wie wij zijn en zouden kunnen zijn, op hoe vrij we zijn in het vormgeven van ons leven. Daarbij vragen we aandacht voor de rol die technologieën, maar ook wetgeving en mensenrechten daarin spelen. Een van de organisaties in de tentoonstelling is Transgender Europe. Deze organisatie zet zich in voor de rechten van individuen die van identiteit willen veranderen. Zij houden een pleidooi voor een grotere fluïditeit op gendergebied. Terwijl overheden, in het belang van onze veiligheid, individuen juist willen kunnen vastpinnen op een rigide identiteit, om zeker te weten wie ze voor zich hebben. The Life Fair introduceert een aantal van dergelijke polariserende behoeften in onze samenleving.

Welke rol speelt design in The Life Fair?

GI: We richten ons niet op de esthetiek van design, de gebruiksvriendelijkheid of de duurzaamheid ervan. We gebruiken design als middel om te begrijpen wat al die objecten en diensten ons vertellen over de wereld. Design als manifestatie van grotere vragen en behoeftes.

Interview door Lotte Haagsma