Steve Bannon: A Propaganda RetrospectiveSteve Bannon: A Propaganda Retrospective

De Nederlandse kunstenaar Jonas Staal presenteert in Het Nieuwe Instituut in Rotterdam het eerste retrospectief van het werk van Stephen K. Bannon. Steve Bannon: A Propaganda Retrospective toont aan hoe het artistieke werk van Bannon van invloed is geweest op de opkomst van Donald Trump en op de politiek van zijn presidentschap.

Het project, met als curator Marina Otero Verzier, gaat nader in op het belang van propagandakunst in de opmars van de internationale alt-right beweging. Jonas Staal analyseert en deconstrueert binnen dit project - dat de vorm van een tentoonstelling heeft aangenomen - de mechanismes van de hedendaagse propagandakunst. Tevens wordt de vraag gesteld hoe een mogelijke 'emancipatorische propagandakunst' als tegenantwoord kan worden ontwikkeld.

Stephen K. (Steve) Bannon is, naast zijn voormalige functie als hoofdredacteur van Breitbart News, bekend vanwege zijn rol als campagnemanager en als adviseur van de huidige president van de Verenigde Staten, Donald Trump. Het is minder bekend dat Bannon tevens negen filmpamfletten op zijn naam heeft staan; van In The Face of Evil (2004) tot _Torchbearer (_2016). In deze films, die het format van de documentaire benutten, schetst Bannon een apocalyptisch beeld van de wereld, geteisterd door economische crisis, seculair hedonisme en islamitisch fundamentalisme.

Bannon zelf ziet zijn films als een vorm van 'kinetische cinema' dat tot doel heeft 'een publiek te overweldigen'. Belangrijke inspiratiebronnen zijn Sergei Eisenstein, Leni Riefenstahl en Michael Moore. Op expliciete wijze gaan de films in op de vele bedreigingen voor zijn ideaal van een christelijk vrije-markt nationalisme, waarbij 'sterke' leiders als Ronald Reagan, Sarah Palin en Donald Trump als de enig mogelijke verdedigers van het Christelijke geloof, de militaire macht, familiewaarden en een economisch nationalisme worden gepresenteerd. Terugkijkend op zijn werk kan worden gesteld dat het zogenoemde 'Trumpisme' al tientallen jaren in wording was in Bannons propagandawerk.

Te beginnen bij zijn vroege Hollywood-geïnspireerde rapmusical _The Thing I Am _en zijn werk als directeur van het _Biosphere 2_ project dat in jaren '90 de gevolgen van de klimaatverandering in kaart bracht, zijn bezoekers getuige van het ontwaken van zijn politieke bewustzijn na de aanslagen van 11 september 2001. Op dat moment transformeert Bannon in een filmmaker en voorvechter van de Tea Party beweging en de internationale alt-right. Aan de hand van vijf verschillende ruimtes toont het project van Staal aan hoe de artistieke verbeelding van Bannon bij heeft gedragen aan de politieke realiteit van Trumps presidentschap. Voor Jonas Staal is het werk van Bannon een cruciaal voorbeeld van de verreikende invloed die propagandakunst uitoefent op democratische samenlevingen. Deze invloed beperkt zich volgens Staal niet alleen tot de Verenigde Staten, maar is ook zichtbaar in Europa, in de vorm van ultranationalistische en alt-right bewegingen en politieke partijen, van Nederland tot Italië. Dit tentoonstellingsproject ontleedt en reflecteert op de ruimtes, verspreidingsvormen, circulatiestrategieën, en technieken van hedendaagse propaganda, waarbij het werk van Steve Bannon als uitgangspunt wordt genomen.

Staal stelt in analogie met Angela Nagles _Kill All Normies_ (2017) dat de alt-right niet een politieke, maar allereerst een culturele beweging is, die is doorgedrongen tot het bredere veld van de politiek, de media en de populaire cultuur. De ambitie van Steve Bannon: A Propaganda Retrospective is een breed publiek inzicht te geven in de visuele en ideologische architectuur van de alt-right, en daarmee tevens ruimte te scheppen voor kritische reflectie en verzet.

Op basis van diverse onderzoeksprogramma's stelt Het Nieuwe Instituut urgente vragen aan de orde en gaat het nader in op de sleutelrol die kunst, design, architectuur en digitale cultuur vervullen in de wereld van vandaag. De samenleving wordt steeds sterker beïnvloed door de schaal waarop en de snelheid waarmee informatie circuleert. Deze ontwikkeling bevestigt het belang van (artistiek, speculatief en academisch) onderzoek als antwoord op wat Walter Lippman de 'pseudo-werkelijkheden' van de ons beperkende informatiebubbels noemt.

Jonas Staal (1981) is kunstenaar en oprichter van de artistieke en politieke organisatie _New World Summit _(2012-doorlopend) en de campagne New Unions (2016-doorlopend). Het werk van Staal bestaat uit interventies in de publieke ruimte, tentoonstellingen, theaterstukken, publicaties en lezingen, die zich richten op de relaties tussen kunst, democratie en propaganda. Tot zijn recente solotentoonstellingen behoren _Art of the Stateless State_ (Moderna Galerija, Ljubljana, 2015), _New World Academy_ (Centraal Museum, Utrecht, 2015) en _After Europe_ (State of Concept, Athens, 2016). Zijn projecten zijn over de hele wereld tentoongesteld, onder meer op de 7e Biënnale van Berlijn (2012), de 31e Biënnale van São Paulo (2014) en de Oslo Architecture Triennial (2016). Tot de recente boeken van Staal behoren Nosso Lar, Brasília (Jap Sam Books, 2014) en Stateless Democracy (BAK, 2015). In 2018 promoveerde Staal aan de Universiteit Leiden met zijn proefschrift _Propaganda Art from the 20th to the 21st Century_.