Het ontwerp van het socialeHet ontwerp van het sociale

Toen De Digitale Stad (DDS) in 1994 werd opgericht hadden amper enkele honderden Nederlanders een internettoegang. Toch zinderde de belofte van het nieuwe medium door de samenleving. Nu, amper dertig jaar later, is duidelijk hoe ingrijpend digitalisering de wereld heeft veranderd. De geschiedenis van DDS toont hoe urgent de vragen waren die het stelde. En hoe actueel ze nog altijd zijn. Bijvoorbeeld over wijze waarop digitaal burgerschap vorm zou krijgen en welke rol Internet kon spelen in het overbruggen van de kloof tussen politiek en burger.

Cultureel centrum De Balie en het computertijdschrift Hack-tic putten inspiratie voor het idee van DDS uit de eerste buitenlandse 'freenets', virtuele gemeenschappen die vooral in de VS actief waren. DDS wilde gebruikers op een laagdrempelige manier vertrouwd maken met het digitale domein. Daartoe introduceerde het de metafoor van de stad. Als online burger navigeerde je in deze urbane omgeving: van een publieke bijeenkomst op het plein naar het postkantoor om berichten op te halen en te versturen, misschien met een korte tussenstop in het café om vrienden en onbekenden te treffen. Aanvankelijk bediende de interface zich uitsluitend van tekst; in latere fasen werden de vele functies gevisualiseerd.

Vooral onder de culturele voorhoede wist de non-profit internetprovider een levendige digitale gemeenschap te vormen. Idealisme en politiek engagement waren belangrijke drijfveren. Het Internet bood immers iedereen de kans informatie te verwerven, te delen en te bespreken. De digitale burger was zender en ontvanger tegelijk, onafhankelijk van de controle door traditionele media of officiële instanties.

DDS koos destijds principieel voor totale zeggenschap van de gebruiker. Die bepaalde welke data werden gedeeld en welke niet. Inmiddels zijn er totaal andere spelers die het dataverkeer beheersen en er groot geld mee verdienen. Het visionaire model van DDS kon niet verhinderen dat de digitale ruimte steeds verder geprivatiseerd raakte en de digitale burger bovenal een digitale consument is geworden.

• Luister naar DDS Podcast Episode 1: Marleen Stikker, Michaël van Eeden, Simone C Niquille
• luister naar DDS Soundscape

Productie Podcast: Steven Driehuis

Soundscape bijdragen

• Michaël van Eeden
• Mieke Gerritzen
• Rob van der Haar
• Liesbeth van de Kar 
• Nina Meilof 
• Ine Poppe
• Marjolijn Ruyg 
• Marleen Stikker 
• Hanneke Vermeulen

Concept, onderzoek, ontwerp en soundscape: Simone C Niquille