GLASGLAS

In 1851 werd voor de eerste Wereldtentoonstelling in Londen het Crystal Palace gebouwd, een enorm tentoonstellingsgebouw uit glas en gietijzer. In dit even transparante als revolutionaire gebouw van de tuinman/architect Joseph Paxton werd het wonder van de industriële revolutie gevierd. Nooit eerder was op zo'n grote schaal te zien hoe de samenwerking van ontwerper, wetenschapper en producent leidt tot de ontwikkeling en toepassing van nieuwe technieken. Uiteindelijk zouden meer dan zes miljoen mensen de tentoonstelling, die uit tienduizenden verschillende presentaties bestond, bezoeken. Sindsdien zijn glas en technologische vooruitgang vrijwel synoniem geworden.

In de tentoonstelling GLAS wordt zichtbaar hoe de evolutie van glas de basis vormt voor innovaties. Zo leidt de uitvinding van de lens vervolgens tot de telescoop, van de buis tot röntgen en van de draad oftewel het huidige glasvezel tot een vrijwel grenzeloze ontwikkeling van het web. Vanwege de fundamentele bijdrage die de lens, buis en draad aan de 'expanderende blik' van de moderne samenleving hebben geleverd, spelen zij een hoofdrol in de tentoonstelling. Alleen niet zonder vraagtekens; glas is ook het materiaal dat surveillance mogelijk maakt en de samenleving letterlijk onder een vergrootglas legt. Dit spanningsveld vormt het achterliggende verhaal van GLAS. De ontwikkeling van het materiaal wordt getoond aan de hand van objecten uit de collecties van onder meer het Teylers Museum, waaronder Newtons kleurenschijf, en het Museum Boerhaave, dat de zogenoemde achromatische telescoop van Dollond uit de 18e eeuw ter beschikking heeft gesteld. Het Glasmuseum Leerdam leent het werk uit van Andries Copier en Floris Meydam, die als geen ander de vooruitgang wisten te verbeelden met hun ontwerpen.

De uitwisseling tussen ontwerper en wetenschapper duurt nog altijd voort. Glas is blijvend in ontwikkeling. Op basis van aluminiumstof is recentelijk een lichtgewicht glas ontwikkelt, dat opnieuw tot innovatieve toepassingen leidt. De tentoonstelling laat zien hoe hedendaagse ontwerpers niet alleen samenwerken met wetenschappers, maar ook zelf tot uitvindingen komen. Met werk van onder anderen Hella Jongerius, Bert Jan Pot, Muller van Severen en Arnout Meijer.

Luister naar Toon Koehoorst & Jannetje In 't Veld

Luister hier naar de GLAS-playlist op Spotify

Elfie Tromp

Op 25 april 2015 droeg schrijver en columnist Elfie Tromp ter gelegenheid van de opening van de tentoonstelling GLAS een tekst voor: Het voertuig van de vooruitgang