Workwear
25 maart 2023 - 9 september 2023
Bezoek vanaf 26 maart de tentoonstelling Workwear. Nieuwe Instituut en modeonderzoeker Eldina Begic brengen een eerbetoon aan functionele kleren. Je ziet er tientallen vintage klassiekers, actuele hoogtepunten en futuristische experimenten uit de collecties van modeontwerpers als Massimo Osti en Nigel Cabourn, kunstenaars als Lucy Orta en William Morris, privéverzamelingen als Sammlung Hoffmann en het G-Star Archive en musea als het Rijksmuseum, het Van Abbemuseum en het Smithsonian. Een Rotterdamse ontwerper en performer fantaseren in speciale bijdragen over de toekomst van arbeid en de bijbehorende werkkleding.
De tentoonstelling belicht hoe de eenvoudige vormentaal, duurzame materialen en symbolische betekenis van workwear ieder op hun eigen manier tot de verbeelding spreken. Ontdek zo de geschiedenis en wereldwijde impact van kleren die ooit werden ontworpen als gereedschap. Ze inspireerden dagelijkse mode en haute couture en worden al decennia door uiteenlopende vrijdenkers, kunstenaars en politici omarmd als symbolen van solidariteit en gelijkwaardigheid. Kan werkkleding helpen om ons de samenleving van de toekomst te verbeelden?
Je ziet in de tentoonstelling röntgenfoto’s van het maanlandingspak van Neil Armstrong naast het ‘speespak’ met afritspijpen van Limburgse provo’s. De originele jasschort van arts-and-crafts-ontwerper William Morris hangt niet ver verwijderd van het elfpersoons-regenpak ‘Red Coat’ van Nicola L en de ‘Flexicap’ van Maria Blaisse lijkt te knipogen naar een textielsculptuur van Franz Erhard Walter. Een Italiaans-futuristische overall van Thayath en theaterkostuums uit de Russische avant-garde laten zien hoe de ontwerpers zich op basis van werkkleren de toekomst verbeeldden.
Workwear, Nieuwe Instituut, 2023. Foto: Aad Hoogendoorn.
1 of 4
Tentoonstellingsontwerp
De ruimtelijke vormgeving van de tentoonstelling wordt verzorgd door architectuur- en ontwerpbureau Cookies. Het grafisch ontwerp is van Studio Isabelle Vaverka.
Elten Kiene bij de opening van Workwear, Nieuwe Instituut, 2023. Foto: Aad Hoogendoorn.
1 of 4
Werkopdrachten
Op verzoek van curator Eldina Begic en het Nieuwe Instituut maken spokenwordartiest Elten Kiene en modeontwerper Sam Cruden van het Rotterdamse label C. Cruden speciaal voor Workwear nieuw werk. Zij stellen zichzelf (en de bezoeker) de vraag hoe de workwear van de toekomst eruitziet.
Foul Weahter Set. The Vintage Showroom.
1 of 4
Workwear?
Waar zwaar of gevaarlijk werk gedaan wordt ontkom je niet aan speciale kleren die de drager beschermen of het werk gemakkelijker maken: extra stevige broeken en jassen, helmen, overalls, handschoenen of brillen horen bij de gereedschapskist. Ontwerpers houden zich, met name zolang kleding op grote schaal geproduceerd wordt, bezig met het vormgeven van zulke werkkleding, of workwear.
Modeonderzoeker Eldina Begic, die de tentoonstelling heeft samengesteld, heeft er een aantal hoofdstukken of thema's in aangebracht. Ze behandelt achtereenvolgens werkkleding als gereedschap, werkkleding en utopie, 'kunst-werken,' werkkleding en mode en modearcheologie.
“Er zijn bepaalde banen waar de mensen die het werk uitvoeren heel specifieke, technisch hoogstaande werkkleding voor moeten dragen. Brandweermensen, straaljagerpiloten, ruimtevaarders, zeevissers, vuilnisophalers en monteurs, bijvoorbeeld. In deze beroepen ben je voor je bewegingsvrijheid en bescherming afhankelijk van je kleren, soms hangt je leven er zelfs vanaf.”
In de mode
Sommige kledingstukken hebben geen beschrijving nodig: een nummer als M-65 of 501 is genoeg om een camouflagejasje of spijkerbroekenklassieker voor je te zien. Van de lopende band, de mijn of de legerkazerne zijn dit soort items zelfs terechtgekomen in musea. Ontwerpers als Massimo Osti vertaalden ze naar kledingwinkels; modepioniers als Elsa Schiaparelli maakten er luxe couture van.
Workwear, Nieuwe Instituut, 2023. Foto: Aad Hoogendoorn.
1 of 3
"Workwear is een onuitputtelijke bron van inspiratie voor modeontwerpers, die er vaak de normen van mode en de mode-industrie mee ter discussie stellen."
'Politieke kleren'
De nadruk die in workwear op draag- en gebruiksgemak ligt is bepalend geworden voor hoe mensen over de hele wereld zich dagelijks kleden. Naast technisch gereedschap is het ook uitgegroeid tot een sociaal hulpmiddel. De industriële uitstraling en de associatie met de arbeidersklasse typeren de meest uiteenlopende subculturen. We hebben het niet voor niets over ‘Jan met de pet’ of over ‘blauweboordenbanen’. Politici, wetenschappers en kunstenaars laten zich graag in workwear fotograferen om bepaalde overtuigingen uit te dragen.
"De Britse politicus Winston Churchill was een beroemde pleitbezorger van het dragen van workwear als eenvoudige en praktische vrijetijdskleding. Tijdens de Tweede Wereldoorlog verspreidde hij het patroon van zijn zelfbedachte ‘luchtalarmpak’ zelfs, zodat burgers de overall die hij op metselaarskleren had gebaseerd zelf konden namaken."
Workwear, Nieuwe Instituut, 2023. Foto: Aad Hoogendoorn.
1 of 3
Verbeelding
Kunst en ontwerp hebben zich vaak laten inspireren door workwear. Meestal werden functionele kleren ingezet als symbool van solidariteit en gelijkwaardigheid. De werkers of 'gewone mensen' aan de macht, lijken ontwerpers op die manier te zeggen. Een uniform doorbreekt klasse, gender, opleiding of 'ras' en verbindt alle mensen in die ene look. Werkt dat ook andersom? Kan modeontwerp bijdragen aan een gedroomde maatschappij? Hedendaagse designers laten in Workwear zien hoe zij in kleding een voorschot nemen op het uitvoeren van hun idealen.
"In zijn ‘draagbare’ sculpturen gebruikt de Duitse kunstenaar Franz Erhard Walther een beeldtaal die doet denken aan de functionaliteit van werkkleding. Het lijkt daarmee bijna alsof je er als bezoeker in zou kunnen wonen."
Duurzaamheid
In de tentoonstelling is een speciaal gedeelte ingericht rond de relatie tussen werkkleding en duurzaamheid. De materialen en productieprocessen van de modeindustrie worden tegen het licht gehouden. De tijdloosheid van traditionele werkwijzen en materialen vormen een alternatief voor de vluchtigheid van wegwerp-werkkleding.