Waterstad Rotterdam. By Kunlé AdeyemiWaterstad Rotterdam. By Kunlé Adeyemi

Het stijgen van de zeespiegel vormt een acute bedreiging voor het leven in waterrijke gebieden, kuststroken en steden, van Rotterdam tot Lagos, de Filipijnen en Bonaire. Het is voor architecten, ontwerpers en kunstenaars overal ter wereld aanleiding om deze urgentie om te zetten in innovaties.

Kunlé Adeyemi is geboren in Nigeria en woont en werkt met zijn bureau NLÉ in Nederland. Hij doet al tien jaar onderzoek naar de relatie tussen water en steden, de stijgende zeespiegel en woningnood. Hij kijkt naar Afrikaanse watersteden waar razendsnelle verstedelijking en een stijgende waterspiegel tot zowel grote uitdagingen als innovatieve oplossingen leiden. Op basis hiervan heeft hij een drijvend bouwsysteem ontwikkeld dat als prototype eerder te zien was in Lagos en dat op de Biënnale van Venetië in 2016 de Zilveren Leeuw won. Nu zijn de drijvende paviljoens onder de naam MFS IIR – Waterstad Rotterdam voor het eerst in Nederland, bij het Nieuwe Instituut.

In samenwerking met landschapsarchitect en kunstenaar Thijs de Zeeuw wordt met een ingreep aan de bodem, de onzichtbare vijfde gevel van een drijvend bouwwerk, de biodiversiteit van de vijvers versterkt. Natuuroptimist De Zeeuw laat ons bovendien naar onszelf kijken zoals vissen dat zouden doen. Ontwerpstudio Opperclaes is verantwoordelijk voor het grafisch ontwerp van de speciale bekleding van de paviljoens gemaakt in samenwerking met de jongeren community van STORE.

In de tentoonstelling in het instituut zijn voorbeelden van bouwen op het water te zien uit de Rijkscollectie voor Nederlandse Architectuur en Stedenbouw, van een drijvende fietsenstalling in Amsterdam tot complete stadsuitbreidingen. Water fascineert architecten al eeuwen als bouwlocatie of inspiratiebron. Klimaatverandering dwingt ons inmiddels om manieren te vinden om te bouwen mét het stijgende water, in plaats van het te zien als een element dat getemd, dan wel bevochten kan worden.

Architecten Enrico en Luzia Hartsuyker-Curjel maakten in de jaren zestig al eens een studie voor een compacte, flexibele en duurzame stad op zee die zou moeten verrijzen voor de kust bij Wassenaar. Bureau Benthem Crouwel bouwde in de jaren tachtig een opvallende maquette van Lego-steentjes, waarin de ontwerpers zich voorstelden hoe een drijvende villa met drijvers, schokbrekers en veren zou kunnen worden toegerust om de golfslag van de beoogde bouwlocatie op de Nieuwe Maas te weerstaan. Stedenbouwkundige Hans Lüning zag in Indonesië hoe belangrijk waterwegen zijn voor de lokale infrastructuur van een eiland als Borneo. In zijn tekeningen voor de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog hield hij rekening met de essentiële rol van de rivier en de verwachte bevolkingsgroei: een combinatie die ontwerpers over de hele wereld vijfenzeventig jaar later nog altijd dwingt om vindingrijk te zijn.

Naast archiefmateriaal en maquettes van ontwerpen uit de periode tussen 1890 en nu zijn er projecten te zien van hedendaagse ontwerpers als Studio Makkink & Bey, Erik Peters & Bianca Carague en studenten van het masterprogramma Urban Archipelago van de TU Delft. Middelpunt van de tentoonstelling is de installatie die beeldend kunstenaar Shertise Solano speciaal voor deze gelegenheid heeft ontwikkeld. Zij vertaalt haar eigen angst voor water op een poëtische manier naar een kunstwerk over de vraag hoe je als mens in het water (over)leeft en hoe je lichaam één kan worden met het water.

Samen verkennen al deze kunstenaars en ontwerpers de mogelijkheden van leven en ontwerpen op en met het water, vanuit het verleden naar het heden en de toekomst.

Bij Waterstad Rotterdam wordt een activiteitenprogramma georganiseerd, onder meer in samenwerking met Rotterdam Architectuurmaand. Er zijn regelmatig instaprondleidingen. Voor kinderen en hun families is er een familie-expeditie door de tentoonstelling en is er een speciale editie van Familiefest, een dag waarop families VIP zijn. Meer informatie daarover vind je in de online agenda van het Nieuwe Instituut.