Tijdelijk ModemuseumTijdelijk Modemuseum

Ontwerper Pauline van Dongen is al sinds haar jeugd gefascineerd door het menselijk lichaam. Ook was ze al tijdens haar opleidingen aan de Arnhemse modeacademie aan het experimenteren met materialen, een andere fascinatie. "Al sinds ik me kan herinneren ben ik aan het onderzoeken", vertelt ze. "Tijdens mijn academietijd was technologie in mode nog niet zo vanzelfsprekend, dus was ik veel meer bezig met het ontwikkelen van nieuwe materialen. Toen ik mijn eerste 3D-geprinte schoen had gemaakt tijdens m'n Master, was ik verkocht."

Vers afgestudeerd aan de Arnhemse academie ArtEZ, koos Van Dongen aanvankelijk nog voor het 'ouderwetse' modesysteem: twee keer per jaar een collectie maken, presenteren en vervolgens verkopen. Na een tijdlang een showroom in Parijs te hebben gehad, realiseerde ze zich dat deze manier van werken niet strookte met haar visie. "Ik denk dat wanneer je als ontwerper in een van de meest vervuilende industrieën werkt, je daar op een bewuste manier mee om moet gaan. Ik zag het helemaal niet zitten om elk jaar twee of zelfs meerdere collectie te creëren.' Van Dongen besloot zich te focussen op een projectmatige manier van werken en werkte samen met verschillende bedrijven, onderzoekinstellingen en programmeurs.

"Het doel is om met die samenwerkingen nieuwe waardes te geven aan mode. Omdat kleding door massa-productie een wegwerpartikel is geworden, probeer ik daar iets tegen in te brengen."

En met succes. Zo was ze met de Wearable Solar Dress, een jurk met zonnecellen, een van de drie finalisten in de toonaangevende show van de South by Southwest Accelerator Award. Daarnaast ontwierp ze een op maat gemaakte jurk en 3D-geprinte schoenen voor minister Bussemaker en heeft ze een succesvolle, groeiende studio waar ze samen met een tiental man werkt aan haar nieuwste innovaties. Van Dongen: "Het projectmatig werken past heel goed bij me omdat het breed en divers is, ik hou er niet zo van om heel lang met hetzelfde bezig te zijn. Dit biedt altijd nieuwe invalshoeken, het is enorm dynamisch."

Door het werken met techniek heeft Van Dongen haar vakgebied verbreed van alleen mode naar sports- en activewear en zelfs naar de medische hoek. Toch vindt ze het belangrijk contact te houden met de mode. Want zoals ze zelf zegt, is 'mode een krachtig medium'. "Omdat het zo dicht op onze huid zit, vind ik het heel interessant om technologie daarmee te integreren. En daarmee nieuwe betekenis te geven aan kleding en ook de manier waarop we via onze kleding onze omgeving ervaren." Om contact te houden met de modewereld benadert Van Dongen stoffenfabrikanten of modebedrijven voor een project. Zo is ze nu bezig om same met een Italiaanse denimfabrikant een nano-coating te ontwikkelen. Maar wat voor meerwaarde heeft het werken met techniek nou eigenlijk?

Van Dongen: "Enerzijds legt de technologie vanuit ontwerpperspectief beperkingen op en moet je eigenlijk zien hoe je die beperkingen kunt vertalen in mogelijkheden. Tegelijkertijd brengt de technologie ook een uitdaging met zich mee die aan de designkant mogelijk maakt wat je anders misschien niet was tegengekomen. Die uitwisseling is eigenlijk waar ik continue naar op zoek ben."

De rode draad in de View on Fashion V met als titel 'Body Informs Material Informs Body' is de manier waarop Van Dongen door de jaren heen gebruikt heeft gemaakt van materiaal en haar zoektocht naar het dynamische karakter van materialen. "Als we kijken naar de wereld om ons heen, wordt alles steeds meer smart, steeds flexibeler en vloeibaarder. En eigenlijk vind ik dat mode daar ook op in moet spelen. Dat kan enerzijds door technologie, door te programmeren en dergelijke, en anderzijds door materialen te bewerken. Dat is eigenlijk de analoge variant van wat ik met programmeren doe." Zo heeft Van Dongen voor de collectie Oloid (2014) een stof ontwikkeld door middel van laser cutting. Het patroon in de stof verandert naarmate de drager beweegt. Het is dan ook de interactie tussen ontwerper en materiaal, maar ook het ontwerp en de drager die Van Dongen zo interessant vindt.

Met het gebruik van technologie gaat ze daar nog een stapje verder in. Op deze manier kunnen we volgens Van Dongen vormen creëren die perfect bij onze lichaam passen. "Door middel van programmeren kunnen we op maat gemaakte kleding maken. Hiermee kunnen we in feite teruggaan naar wat de kleermaker vroeger deed en wat nu onbetaalbaar is geworden. En zo kunnen we overproductie tegengaan." Een belangrijke rol in haar werk, die tevens tot uiting komt in de presentatie in het Tijdelijk Modemuseum, is het proces. Van Dongen: "Omdat mijn werk zo experimenteel is, weet je niet wat je gaat tegenkomen. Dus je moet heel flexibel zijn. Je kunt niet één vaststaand idee of ontwerp hebben; het vormt zich tijdens het proces. Ik moet continue op het lichaam exploreren en alles eerst testen om het vervolgens weer allemaal aan te passen en opnieuw te proberen." Trial and error, maar uiteindelijk ook trial and success dus, met als doel de wereld om onze lichamen heen te veranderen.

Mehtap Gungormez

Zie ook de pubicatie Fashion Data, met meer informatie over Pauline van Dongen en andere Nederlandse ontwerpers, en het essay van Anneke Smelik 'Cybercouture: Transformaties van lichaam en identiteit'.