Prix de Rome Architectuur 2022
17 november 2022 - 9 april 2023
Vanaf 18 november 2022 toont het Nieuwe Instituut de inzendingen van prijswinnaar Lesia Topolnyk en de andere architecten die zijn genomineerd voor Prix de Rome Architectuur 2022.
Arna Mackic, Dividual (Andrea Bit en Maciej Wieczorkowski), Lesia Topolnyk, en Studio KIWI (Kim Kool en Willemijn van Manen) reageren op het thema Healing Sites. De Prix de Rome Architectuur wordt dit jaar georganiseerd door het Mondriaan Fonds in samenwerking met het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie en het Nieuwe Instituut, in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
Healing Sites
We leven in een tijd waarin klimaat en ongelijkheid om aandacht vragen. In het licht van deze onderwerpen zet de prijsvraag aan tot het nadenken over de rol van architectuur. Als gevolg van het kapitalisme, kolonialisme en imperialisme zijn ecosystemen massaal beschadigd, vernietigd of verloren gegaan. Architectuur is daar medeplichtig aan.
Hoe reflecteren architecten, stedenbouwkundigen en landschapsarchitecten hierop en op wat voor manier kunnen zij hun werkwijze herformuleren om deze erfenis te ontkrachten?
Tentoonstelling
De vier voorstellen in de tentoonstelling zijn plekken van maatschappelijk trauma, gepositioneerd binnen het voormalige Joegoslaviëtribunaal, tussen de wrakstukken van vlucht MH17, in de onvrije ‘Kolonie van Weldadigheid’ in Veenhuizen en aan servicebalies van de Belastingdienst. Naast het werk dat bestaat uit maquettes, beelden en films van genomineerden zijn historische voorbeelden uit de Rijkscollectie voor Nederlandse Architectuur en Stedenbouw, en documentatie van het proces van deze Prix de Rome-editie te zien. Hiermee biedt de tentoonstelling ook een bespiegeling op de veranderende rol van de architect in de samenleving in relatie tot het thema Healing Sites.
De genomineerden
In het Haagse gebouw waar het Joegoslaviëtribunaal tot en met 2017 mensenrechtenschendingen in voormalig Joegoslavië behandelde, richt Arna Mačkić een openbaar centrum in voor het collectieve herstel van bouwkundige rampen, de architectural disasters uit de titel. Op het terrein in het Drentse Veenhuizen waar armen met landarbeid van hun armoede werden ‘genezen’, legt Dividual een strook aan ter ere van the unproductive, het onproductieve, onrendabele of nutteloze. Andrea Bit en Maciej Wieczorkowski vieren nutteloosheid op de site van een negentiende-eeuws sociaal experiment. In het Oekraïense mijnbouwdorp Hrabove, dat wereldnieuws werd toen passagiersvlucht MH17 er in 2014 werd neergeschoten, laat Lesia Topolnyk zien hoe ruimtelijk ontwerp kan helpen om ingrijpende gebeurtenissen inzichtelijk te maken en hun gevolgen te helpen herstellen. Het landschap dat het decor vormt is zelf nooit helemaal onschuldig, er is No Innocent Landscape, stelt ze vast. In de kantoren waar de Belastingdienst tienduizenden Nederlanders dupeerde met terugvorderingen die in strijd waren met de grondbeginselen van de rechtsstaat, wil Studio KIWI juist nieuwe rechtsgronden, of grounds of justice, aanleggen. Het ontwerpbureau maakt van gebouwen waar het vertrouwen in de overheid een dieptepunt bereikte sites waar gewerkt kan worden aan de wederopbouw van vertrouwen en mededogen.
Ontwerp
Zico Lopes van het Rotterdamse bureau Spatial Codes is ruimtelijk ontwerper van de tentoonstelling. Ontwerpers Alex Clay en Karin van den Brandt van het bureau Lesley Moore hebben het grafisch ontwerp verzorgd. In de tentoonstelling zijn naast het werk van de genomineerden ook historische voorbeelden van Healing Sites uit de Rijkscollectie voor Nederlandse Architectuur en Stedenbouw en een bijdrage van onderzoeksgroep Collecting Otherwise te zien.
