Op zoek naar het Pluriversum
Het is winter. De dagen zijn kort, de nachten lang. Het leven vertraagt, de temperatuur daalt. Het is tijd om in winterslaap te gaan en los te laten. Je komt binnen in de nacht waar je kunt rusten en waar je afstand kunt doen van ideeën die je tot nu toe met je meedroeg. In dat proces van afscheid nemen komt er meer ruimte voor het hier en nu. Wat is er nodig om echt aanwezig te zijn in de wereld? We zullen ons moeten realiseren dat we allemaal radicaal verbonden zijn. En als we die radicale verbondenheid ervaren, wat verandert dat dan aan wat we zien, voelen en maken in ons dagelijks leven? Wong en Krier's pluriversele gids Arturo Escobar geeft ons een denkoefening: om samen te vallen met dat gevoel van radicale verbondenheid moeten we eerst "proberen losse dingen in samenhang, in interactie te zien". Daarna - en dat is lastiger - "van dingen in interactie naar dingen die elkaar mogelijk maken". Inzien dat dingen kunnen ontstaan omdat andere dingen tegelijkertijd ontstaan. Een goed voorbeeld is het Zuid-Afrikaanse concept Ubuntu: "Ik ben omdat we allemaal zijn."
Nina van Hartskamp / Worlds Within – Bodies, Bedrooms and Breaths (21 minutes, 30 seconds)
2020, Amsterdam
Op weg naar de maan, fotografeerde de crew van Apollo 17 in december 1972 de aarde. Het was de eerste keer dat de mens oog in oog stond met deze geheel verlichte 'blauwe knikker'. Kunstenaar Nina van Hartskamp raakte geïntrigeerd door deze foto en vooral door de emoties die de afbeelding in de westerse geïndustrialiseerde samenleving teweegbracht. Dit uitgezoomde beeld paste bij een uitgezoomde, grote vraag van haarzelf: hoe kunnen nieuwe verbeeldingen bijdragen aan het oplossen van door mensen veroorzaakte milieuproblemen? Een mogelijk antwoord op die vraag zocht ze in de menselijke slaapkamer. Ze zette de adem van dromers op kweek. In petrischalen creëerden microben in de lucht van slaapkamers hun eigen planeten. Hoe verhouden we ons, als mensen, tot deze werelden die in en om ons heen leven? Ga zitten, kijk naar boven en verbaas je over deze Worlds Within.
Camila Marambio, Ariel Bustamante / Passing Wind: A Game of Transference (Sound work, 16 minutes)
2022, Karukinka, Tierra del Fuego
Luchttovenaar Ariel Bustamante en de ecosensuele curator Camila Marambio verbinden zich met de ontembare, speelse en ultrabiodiverse zuidelijke Andes, door er al pratend, hand in hand, doorheen te wandelen. Voor deze tentoonstelling creëerden Bustamante en Marambio een dialoog waarin de seksuele energie van wind het onderwerp van gesprek is. Als je zin hebt om dit werk te beleven: trek je schoenen uit, ga liggen, doe je ogen dicht en laat dit verhaal door al je poriën binnenkomen: "Toestemming gevraagd, toestemming gegeven."Met dank aan Isabel Torres en Nicolás Grum.
Collins+Goto Studio (Tim Collins, Reiko Goto) with Chris Malcolm
The Plein Air | Silva Datum Musica LP (Recording, 51 minutes)
Kunnen wij mensen een blad horen ademhalen? Landschapskunstenaars Tim Collins en Reiko Goto delen met dit project een jarenlang onderzoek waar zij samen met ecologen, biologen en data-nerds aan werkten. Ze ontwikkelden een plantgedreven synthesizer. Tien sensoren en speciaal ontwikkelde software zetten fotosynthese om in geluid. Fotosynthese is een basisvoorwaarde voor leven en tegelijkertijd is het een geheimzinnig proces. Door dit proces hoorbaar en daarmee invoelbaar te maken, maken Collins en Goto het voor ons mensen mogelijk om empathie te ontwikkelen voor planten en bomen. Met dit werk openen ze een deur naar een wereld die we niet of nauwelijks kennen.
Miek Zwamborn / Darach
1-13 2021, Knockvologan / Isle of Mull
Toen Wong en Krier op Isle of Mull waren, nam schrijver en kunstenaar Miek Zwamborn hen mee naar een magische plek: een eeuwenoude, breed uitwaaierende eik waaronder een heel ecosysteem schuilgaat. Hoe maak je een begin om deze complexe wereld te begrijpen? Terugkomen, kijken, observeren, terugkomen, kijken, observeren. Na verloop van tijd begint Zwamborn te begrijpen wat ze ziet en kan ze er woorden voor vinden. Een andere manier: in gesprek gaan met een - in dit geval andere - eik, door afdrukken of 'frottages' te maken van stam en takken. Terwijl ze aan het werk is, mengen de sappen van de boom zich met het krijt en lopen er allerlei insecten over het papier. Zij nemen op die manier deel aan deze ontmoeting.
Tom Morton (Arc Architects) / Listening to the Travellers (13 minutes, 50 seconds)
2022, Fife
"Niemand van ons wilde op één plek wonen. We hadden geen andere keus omdat we nergens meer heen konden. We werden gedwongen te leven zoals andere mensen leven." Deze woorden van de Schotse 'traveller' Barbara McDermitt werden opgenomen in 1979. Travellers waren rondtrekkende gemeenschappen in Schotland, die geld verdienden met reparaties en verkoop van spullen. Hun tenten maakten ze van gebogen hazelaarhout en in de loop der tijd verzamelde dekzeilen. Met stenen werd de tent verzwaard en stormbestendig gemaakt. Kerk en staat dwongen deze reizende groepen te integreren in de gangbare maatschappij. Hierdoor is deze manier van leven zo goed als verdwenen. En daarmee verdween ook een manier om je anders tot de wereld en het leven te verhouden. Voor verhalenverteller en architect Tom Morton is het belangrijk om het collectieve geheugen te herinneren aan deze verhalen en manieren van leven. Het verleden is geen afgebakend iets. Het leeft door en manifesteert zich in andere vormen.
Mhairi Killin / Fata Morgana
2020-ongoing, Isle of Iona
Kunstenaar Mhairi Killin woont op Isle of Iona, bij de westkust van Schotland. Ze werkt vooral met de kwetsbare relaties tussen (ei)land, zee, mensen en andere levende wezens. De aanwezigheid van het Engelse leger in dit gebied - dit stuk zee wordt gebruikt voor oefeningen - heeft impact op het zeeleven: militair afval en geluidsvervuiling. Hoe kun je de zee en dat wat in de zee leeft een stem geven? Plug je koptelefoon in en luister hoe Killin's Fata Morgana militair afval en patriarchale macht combineert met de verhalen over de halfzus van koning Arthur - Morgan le Fay - en Banshees, heksachtige wezens.
Serkan Taycan / Between Two Seas
2013, İstanbul
Een meerdaagse, gemarkeerde wandeling als politiek statement? Kunstenaar en wetenschapper Serkan Taycan laat deze vraag onbeantwoord. Zijn Between Two Seas-wandeling loopt parallel aan de contour van een megalomaan plan: een kanaal tussen de Zee van Marmara en de Zwarte Zee, als alternatief voor de drukbevaren Bosporus. Tijdens het wandelen is het onvermijdelijk om te ervaren wat er op het spel staat en wat mogelijk verloren gaat. Behoedzaam als een koorddanser beweegt Taycan tussen kunst, recreatie en politiek.
Yaşar Adnan Adanalı / Silenced Çeşmes
2021, İstanbul
Urbanist en İstanbulite Yaşar Adnan Adanalı fotografeerde een reeks openbare drinkfonteintjes (çeşme's) voor de podcastaflevering Testing İstanbul's Waters. Uit geen van deze publieke kranen kun je drinken, de meeste zijn ingebouwd, gebarricadeerd, vergeten. Een trieste reeks, die de vraag oproept of het recht op drinkbaar water nog wel bestaat in deze stad.
Kıvılcım Özmen & Besê Diribaş / Dersim's Waters
2021, Turkey
In een van de podcastgesprekken uit Testing İstanbul's Waters, vertelt impactmaker en Nederlands politica met Koerdische wortels Kıvılcım Özmen de verhalen van haar oma Besê Diribaş (1915-1996) over de gelaagde betekenis van water in Dersim. De Oost-Anatolische regio is al eeuwenlang een thuis voor Koerden. Een aantal van hen is hier blijven wonen, ook na de massamoord in Dersim (1937-1938). Met dank aan İlke Ercan voor de Engelse opname en aan Metin & Kemal Kahraman voor het gebruik van het lied Ferfecir.
Lonnie van Brummelen, Siebren de Haan, Tolin Erwin Alexander / Stones have Laws (100 minutes / compilation 15 minutes, 30 seconds)
2018, Suriname
Stones Have Laws (Dee Sitonu A Weti) biedt een hypnotiserende blik op het leven van de Saamaka en Okanisi Marrons. De film combineert nagespeelde, door Afrikaanse voorouders overgeleverde rituelen met de orale geschiedenis van deze aan slavernij ontkomen Surinamers. Stones Have Laws verkent hoe de sterke band van deze gemeenschap met hun leefgebieden aan de Surinamerivier bedreigd wordt door grootschalige ontbossing en mijnbouw. Kunstenaars Lonnie van Brummelen en Siebren de Haan en theatermaker Tolin Erwin Alexander schreven samen met de Marrongemeenschappen het script. Het resultaat is een film waarin poëzie en theater op een nieuwe manier samenkomen.