Huis Sonneveld
Een persglazen ontbijtservies
In Huis Sonneveld staan verschillende voorbeelden van Nederlands design uit de jaren twintig en dertig, met name glaswerk, die nooit daadwerkelijk in het huis hebben gestaan. Ze zijn toegevoegd omdat ze passen bij de stijl van het huis en bij de voorkeuren van de familie. Dit geelgroene, uit persglas gefabriceerde servies is een van de eerste voorbeelden van modern industrieel design in Nederland.
Het oorspronkelijke ontwerp voor dit servies is van architect H.P. Berlage (1856-1934). Halverwege de jaren twintig is het door Piet Zwart zo aangepast dat het seriematig geproduceerd kon worden. Piet Zwart (1885-1977) werkte op dat moment voor het architectenbureau van Berlage. Het ontwerp voor een servies, dat Berlage op verzoek van de N.V. glasfabriek Leerdam had gemaakt, bleek moeilijk uitvoerbaar in het gewenste, pas ontwikkelde materiaal graniver, een ondoorzichtige glassoort van korrelige structuur.
Uit proefmodellen bleek, dat het niet praktisch in gebruik was. Bovendien zouden er onbetaalbare matrijzen voor gemaakt moeten worden, waardoor het servies veel te duur zou worden. Berlage had tevens gehoopt dat het in een hittebestendig glassoort kon worden uitgevoerd, maar de fabriek bleek niet in staat een dergelijk materiaal te vervaardigen. Dit heeft ervoor gezorgd dat het ontwerp voor een aanvankelijk volwaardig- en uitgebreid (eet)servies is blijven steken in de uitvoering van een – toch nog – relatief omvangrijk ontbijtservies.
Op tafel staat een zeldzaam complete set, bestaande uit ontbijtborden, melkbekers, theekopjes, een melkkannetje en suikerpot, een theepot, en een eierstel. Het servies heeft nooit in Huis Sonneveld gestaan. Het was immers in 1932 al niet meer in de handel. Toch is het een logische plaats voor dit servies. De familie Sonneveld schafte tenslotte wel ander glaswerk aan van de Glasfabriek Leerdam, zoals vazen en drinkglazen.
Het ontwerp belichaamt de door modernisten bepleitte samenwerking tussen kunstenaars en industrie, en het geeft blijk van het innovatieve en kunstzinnige gebruik van materiaal. Uit de strakke, geometrische vormen sprak de overtuiging van Berlage en Zwart dat een machine wel degelijk in staat is een esthetisch gebruiksvoorwerp te vervaardigen, wanneer zij daartoe op een juiste wijze gebruikt wordt. In die zin past het servies naadloos in het interieur van Huis Sonneveld, dat voor een groot deel is ingericht met in serie geproduceerde meubels en lampen. Daarnaast zijn er talloze lijnen te trekken tussen Sonneveld en Piet Zwart, die zowel de keuken ontwierp als de grafische vormgeving deed voor Van Nelle. Als het servies in 1932 nog courant was geweest is het niet ondenkbaar dat de familie Sonneveld dit servies zou gebruiken voor het ontbijt.
Bekijk ook
Ontbijtservies van Hendrik Berlage en Piet Zwart op Het Serviezendomein
In 2011 organiseerde het Gemeentemuseum Den Haag de tentoonstelling Berlage Totaal!, waar het persglazen servies een van de blikvangers was.