Archizond. Verleden, heden en toekomst van architectuur en gezondheidArchizond. Verleden, heden en toekomst van architectuur en gezondheid

Ook in het verleden is met ruimtelijke ingrepen geprobeerd om de gezondheid van bewoners en gebruikers te bevorderen. Hoe deden ze dat toen, wat weten we uit eerder onderzoek, wat werkte en wat niet? Kennis en ideeën over gezond bouwen zijn misschien wel bij uitstek van toepassing op het ontwerp van ziekenhuizen en andere zorginstellingen.

Zorggebouwen waren vroeger vooral gericht op het behandelen van ziekten, met een duidelijke focus op de patiënt. De afgelopen decennia is er meer aandacht gekomen voor de werkomstandigheden van het zorgpersoneel. In de huidige zorggebouwen krijgt het stimuleren van gezondheid steeds meer de nadruk, zowel binnen als buiten het ziekenhuis en wordt de optimale werkomgeving van de zorgmedewerkers steeds beter vormgegeven.

Daarnaast moeten zorggebouwen duurzaam zijn, en voldoen aan de eisen die gesteld worden aan bijvoorbeeld energieverbruik en hergebruik. Innovaties in bouwmethoden en materiaaleigenschappen volgen elkaar snel op en zorgen voor een nog betere balans tussen gebouw en de gezondheid van zowel mens als planeet.

In de tentoonstelling zijn foto's en tekeningen te zien uit de archieven van het Nieuwe instituut, met ontwerpen van J. Duiker (Sanatorium Zonnestraal), J.W.E. Buijs en J.B. Lürsen (De Rudolf Steiner kliniek) A.C. Bleijs (Onze Lieve Vrouwe Gasthuis) en J.P. Kloos (het Julianaziekenhuis in Terneuzen). Daarnaast worden aan de hand van schetsen en foto's recente zorggebouwen van EGM architecten getoond, zoals het Hoofdgebouw Radboudumc, de Sint Maartenskliniek en de High Level Infectie Unit.

Het project komt voort uit een samenwerking die tot stand is gebracht binnen Choose and Use. Vanuit de gedachte 'centraal verzamelen, maar decentraal ontsluiten' heeft Nieuwe Instituut met Choose and Use een format ontwikkeld waarmee regionale en lokale initiatieven uit het culturele en niet-culturele veld gebruik kunnen maken van materiaal uit de Rijkscollectie voor Nederlandse Architectuur en Stedenbouw. Samen met de deelnemende partners wordt een selectie van archiefstukken gemaakt die aansluit bij specifieke thema’s en actuele opgaven.

Het grootschalige restauratie- en digitaliseringprogramma Architectuur Dichterbij (2019-2024) zorgt ervoor dat grote delen van de collectie, die voorheen te kwetsbaar waren om uitgeleend te worden, nu weer getoond kunnen worden. Choose and Use put dan ook uit archieven die in het kader van Architectuur Dichterbij zijn geconserveerd en eventueel gerestaureerd. Choose and Use is mede opgezet om de veelheid aan perspectieven van waaruit de Rijkscollectie kan worden benaderd op basis van samenwerkingsverbanden verder te verbreden.

De tentoonstelling is ingericht in het Radboud Universitair Medisch Centrum in Nijmegen, een gebouw naar ontwerp van EGM architecten. Bezoekadres is Geert Grooteplein Zuid 10 in Nijmegen. Aan de presentatie is een lezingenprogramma gekoppeld, dat eind zomer plaatsvindt in het Radboudumc.

"EGM architecten bestaat bijna 50 jaar en is net zo lang actief in de zorg: van ziekenhuizen, operatiecomplexen en klinieken tot woonzorgcentra, revalidatiecentra en jeugdpsychiatrie. Al deze gebouwen ontwerpen we voor en met de gebruikers, én altijd om de gezondheid te herstellen of te behouden. De gebouwen ondersteunen niet alleen het zorgproces, ze verbeteren ook daadwerkelijk de gezondheid. We zijn ervan overtuigd dat dat bij elk gebouw mogelijk is."

"Als HealthScapes richten we ons op de architectuur van plekken waar gezondheid wordt gecreëerd, zoals woningen, kantoren, scholen en zorggebouwen. We onderzoeken de relatie tussen architectuur en gezondheid en bieden ontwerpgericht onderzoek, advies, evaluatie en educatie om de gezondheid van mensen en de planeet te verbeteren en ziekten te voorkomen."

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieuhygiëne (RIVM) doet onder meer onderzoek naar de relatie tussen de leefomgeving en gezondheid. In het kader van de Green Deal Duurzame Zorg heeft het RIVM de opdracht om onderzoek te doen naar de voetafdruk van de zorg op het klimaat en naar een gezonde zorgomgeving.