Another Island
4 december 2025 - 2 mei 2026
Onder de titel Another Island presenteert onderzoeker en audiovisueel kunstenaar Janilda Bartolomeu een filminstallatie die de dromen van de Kaapverdische diaspora verbeeldt. Het is een persoonlijke, poëtische reflectie op het gedeelde erfgoed en de mogelijke gemeenschappelijke toekomst van de eilandengroep en de Kaapverdische gemeenschappen in Rotterdam en Dakar.
Overal waar de diaspora neerstrijkt ontstaat volgens Bartolomeu een nieuw eiland. Rotterdam en Dakar, Senegal worden vaak aangeduid als de ‘andere eilanden’ van de archipel, vanwege hun grote Kaapverdische gemeenschappen. In de tentoonstelling staan de dromen en verbeelding centraal die deze twaalf eilanden verbinden.
Overlevingsstrategie
Sinds begin jaren zestig vindt de Kaapverdische gemeenschap een thuis in Rotterdam. Kaapverdische mensen worden geprezen om hun aanpassingsvermogen, maar de overlevingsstrategie van assimilatie bedreigt de verbeelding, zegt Bartolomeu. Wanneer je jezelf noodgedwongen schikt naar andermans normen, verlies je iets van wie je bent – en wie je zou kunnen zijn. Om je een toekomst op eigen voorwaarden te kunnen voorstellen, heb je onderscheidende dromen, rituelen en een eigen beeldtaal nodig waar je op kunt bouwen.
Vijftig jaar onafhankelijkheid
In het kader van vijftig jaar onafhankelijkheid in 2025 blikt Bartolomeu een halve eeuw terug en een halve eeuw vooruit. Ze ontdekt in de figuur van San Jon (‘Sint Jan’ of Johannes de Doper) een belichaming van de unieke Kaapverdische verbeelding. Met haar installatie verkent ze vier verschillende aspecten van de Kaapverdische sintjansfolklore. Op een associatieve manier gaan historische, maatschappelijke en culturele betekenissen in elkaar over. Er ontstaat van daaruit ruimte voor toekomstvisioenen die voortbouwen op noties als overleven, samenzijn, de binnenwereld van buitenstaanders en hun dromen.
Another Island: As We Surrender to the Tides
De filminstallatie is deel van het langlopende onderzoeksproject Another Island: As We Surrender to the Tides. Janilda Bartolomeu werkt aan dit project in het kader van haar residentie bij RAW Material Company in Dakar, waar ze eerder o.a. te gast was in het publieksprogramma rond haar werk, Archipelagoes of Bond.
Bartolomeu maakte in 2020 de film Het elfde eiland: Hoe video stille geschiedenissen activeert. In een gelijknamig essay legt ze uit hoe ze als videomaker tot de methode van ‘de Creoolse lens’ kwam; geïnspireerd door filosofen als Édouard Glissant schetst ze daar al alternatieve oplossingen voor gemeenschappen die op zoek zijn naar manieren om hun oorspronkelijke taal, cultuur en geschiedenissen door te geven. Met Another Island biedt Bartolomeu een interdisciplinair perspectief op het cultureel erfgoed van de Kaapverdische gemeenschap en hun collectieve geest.
Het werk van Janilda Bartolomeu wordt mogelijk gemaakt met steun van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie, het Amarte Fonds en de Gemeente Rotterdam.