Zoöp-observatie: Jonge hemelbomenZoöp-observatie: Jonge hemelbomen

Het aanzien van de Nieuwe Tuin wordt sinds jaar en dag mede bepaald door twee hemelbomen. Ze zijn bijna net zo oud (30 jaar) als het gebouw van het Nieuwe Instituut. Voor de bouw van wat toen nog het Nederlands Architectuurinstituut heette moesten verschillende bomen worden gerooid. Om de omgeving na oplevering van het gebouw in 1993 snel weer een groene kruin te bezorgen werden er twee hemelbomen geplant. De hemelboom (Ailanthus altissima) is namelijk een razendsnelle groeier: in een paar jaar tijd kan hij gemakkelijk 10 meter hoog worden en kan vervolgens in een wat trager tempo de 25 meter halen. Aanvankelijk keken de twee hemelbomen uit op een strakgroen gazon; sinds de aanleg van de Nieuwe Tuin (2015) is de onderbegroeiing aanzienlijk gevarieerder en ruiger geworden.

De hemelboom is een tweehuizige soort: er zijn mannelijke als vrouwelijke exemplaren van. Als bomen van beider geslacht in elkaars nabijheid staan, kan er bestuiving optreden door insecten. Vrouwelijke bomen zetten dan vrucht, waardoor de soort zich uitzaait. Omdat hemelbomen veel zaad produceren, kunnen ze ook veel zaailingen voortbrengen. Ook via wortelopslag kan een moederboom tot op grote afstand uitlopers vormen, met wortelknoppen waaruit nieuwe bomen ontstaan. Sinds 2019 staat de hemelboom op de Unielijst van invasieve exoten en zijn EU-lidstaten verplicht de aanwezige populaties in kaart te brengen en in toom te houden. Nieuwe aanplant is uit den boze. De twee hemelbomen in de Nieuwe Tuin staan op de verspreidingskaart die in opdracht van de gemeente Rotterdam is gemaakt. Het betreft vrouwelijke bomen met steriele meeldraden. Dat betekent dat deze bomen zich alleen kunnen vermeerderen via wortelopslag. Tot 2015 was dat geen enkel probleem: omdat het gazon zeer regelmatig werd gemaaid, werden automatisch ook alle loten uit wortelopslag een kopje kleiner gemaakt. Sinds de komst van de Nieuwe Tuin vormen deze loten echter wel degelijk een probleem, zij het een probleem dat redelijk beheersbaar is. Vandaag telde ik vijf loten die dit seizoen zo’n groeispurt hebben gemaakt dat ze nu boven de omringende begroeiing uittorenen. Daarmee hebben ze als het ware hun eigen doodvonnis getekend.