Nieuwe Instituut
Nieuwe Instituut

Huis Sonneveld

Hella Jongerius thuis in TextielMuseum, wie redt de andere ontwerparchieven?

Onlangs is het volledige textiele designarchief van de Nederlandse ontwerper Hella Jongerius verworven door het TextielMuseum in Tilburg, partner van het Netwerk Archieven Design en Digitale Cultuur. Belangrijke proeven, prototypes en experimenten van haar industriële en vrije projecten blijven hierdoor in Nederland en worden toegankelijk voor onderzoek. Dit goede nieuws laat onverlet dat het overige deel van haar werkarchief naar het Vitra Design Museum in Duitsland gaat, en dus niet in Nederland gehuisvest zal worden. Dit is een groot verlies voor het Nederlands ontwerpgeheugen.

12 maart 2024

Hella Jongerius met 'Knitted Lamp', prototype, 1995. Nu in de collectie van het TextielMuseum. Foto: Videostill van Archives at Risk: Seeking Shelter

Versnipperd erfgoed

Begin dit jaar is bekendgemaakt dat Hella Jongerius’ omvangrijke archief wordt opgesplitst en deels naar het Vitra Design Museum gaat. Dit betekent dat het archief – vanuit Nederlands oogpunt – minder bereikbaar en toegankelijk zal zijn. Haar archief is geen uitzondering: het ontbreekt in Nederland aan een centraal beleid en budget voor het beheer en behoud van ontwerp- en digitale cultuurarchieven. De consequentie hiervan is een versnipperd en slecht geconserveerd ontwerpgeheugen. Als zelfs het werkarchief van een van de meest invloedrijke Nederlandse ontwerpers zoals Hella Jongerius –recentelijk benoemd tot Honorary Royal Designer for Industry vanwege haar baanbrekende werk– geen onderdak kan krijgen in Nederland, stel je voor welke andere makers er dan (zullen) ontbreken.

Het belang van ontwerparchieven

Voortbouwen kan alleen als het ook bekend is wáár op wordt voortgebouwd. De archieven van ontwerpers zijn van essentieel belang om onderzoekers, historici en toekomstige generaties ontwerpers inzicht te geven in de innovatieve denk- en werkprocessen. Zo spant Jongerius’ werk meerdere disciplines, en bevat haar archief de blauwdruk van haar experimentele maakproces dat tot sleutelwerken in textiel-, meubilair-, keramiek- en interieurontwerp heeft geleid. Het innovatieve karakter van Jongerius' onderzoek naar materialen, decoraties, kleuren en weven, evenals haar kritische kijk op het designveld in het algemeen, vormt haar archief. Zonder deze archieven lopen we het risico “het wiel opnieuw te moeten uitvinden" of op te starten wat eerdere ontwerpers al ver ontwikkeld hebben. Ook bevat een archief vaak informatie die veel vragen over auteurschap en oorsprong kan ophelderen. Het veiligstellen van Jongerius’ textielarchief is slechts één stap in de richting van het veiligstellen van de archieven van makers die het Nederlandse ontwerpveld internationaal op de kaart hebben gezet.

Hella Jongerius toont haar experimenten in 3D weeftechnieken. Foto: Videostill Archives at Risk: Seeking Shelter.

Archives at Risk: Seeking Shelter

Gelukkig vormt het Netwerk Archieven Design Digitale Cultuur (NADD), met partners zoals het TextielMuseum en meer dan 45 toonaangevende erfgoed-, educatieve- en culturele instellingen in Nederland, een aanjager om de archieven van makers en ontwerpers veilig te stellen. Met de campagne Archives at Risk: Seeking Shelter roept het NADD op tot actie omdat zonder nationaal beleid en structureel budget veel ontwerparchieven verloren gaan. Om te laten zien wát precies op het spel staat, presenteert NADD door het hele land ontwerp- en digitale cultuurarchieven die onderdak zoeken. Zo was het textielarchief van Jongerius ook te zien in de presentatie bij het TextielMuseum. Komende maanden vinden presentaties plaats bij Design Museum Den Bosch, Allard Pierson, Museum Boijmans van Beuningen en Nieuwe Instituut.

Het archief van Hella Jongerius in haar studio in Arnhem. Foto: Videostill van Archives at Risk: Seeking Shelter.

Noot voor de redactie, niet voor publicatie

Beeld van Archives at Risk: Seeking Shelter – Hella Jongerius is hier te downloaden.
Fotocredits: Videostill van Archives at Risk: Seeking Shelter – Hella Jongerius. Door: Luc Schraauwers.

Neem voor meer informatie contact op met Christie Bakker via 06-21934483, of christie.bakker@nieuweinstituut.nl

Nieuwsbrief

Ontvang als eerste uitnodigingen voor onze events en blijf op de hoogte van komende tentoonstellingen.