Nieuwe Instituut
Nieuwe Instituut

Huis Sonneveld

Sicco Mansholt

Home

Sicco Mansholt was een boer en sociaal-democraat die in het naoorlogse Nederland een gezaghebbend minister van Landbouw werd. Na een 14-jarig ministerschap trad hij aan als eerste Landbouwcommissaris van de EEG. In die rol groeide Mansholt uit tot een van de grondleggers van de huidige Europese Unie. Mansholts beleid heeft grote invloed gehad op de economische positie van boeren, op de eenwording van Europa, en op de inrichting van het Nederlands landschap. Studio PolyLester ontwerpt voor de tentoonstelling een installatie waarin het verhaal van de opkomst, neergang en de radicale inkeer van deze symboolfiguur uit de Europese landbouwpolitiek wordt verteld.

Sicco Mansholt in de Wieringermeer, 1950. Credits: Maria Austria Instituut/ Foto: Sem Presser

Sicco Mansholt en zijn vrouw Hetty in de Wieringermeer, 1950. Credits: Maria Austria Instituut/ Foto: Sem Presser

Mansholt bij een boerenprotest in Kiel, Duitsland 13 december 1969. Mansholt probeert de ruim 4000 boeren uit Sleeswijk-Holstein toe te spreken, terwijl zij hem uitjoelen. Credits: Nationaal Archief/ Spaarnestad Photo/ UPI/ fotograaf onbekend

Eurocommisaris Mansholt op bezoek bij John F. Kennedy, 1963. Credits: Archief Sicco Mansholt / Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis

Nooit meer honger

Het verhaal begint in het Groningse Ulrum, waar Sicco Mansholt (1908-1995) in een politiek actief boerengezin opgroeit. Direct na afloop van de Tweede Wereldoorlog wordt Mansholt aangesteld als Minister van Landbouw, Visserij en Voedselvoorziening. De situatie is nijpend. Het land ligt in puin en er dreigt een acuut voedseltekort. Onder het motto 'Nooit Meer Honger' ontwikkelt Mansholt een landbouwbeleid dat de productiviteit op eigen bodem moest verhogen. Tegelijk wil hij het welzijn van de boeren verbeteren. Mechanisatie, rationalisatie en een ongekende schaalvergroting van de Nederlandse en later de Europese landbouwsector zijn het resultaat. Schaarste verandert in overvloed.

De moderne boer en het landschap

De modernisering van de landbouw en de schaalvergroting die dat vraagt, worden letterlijk zichtbaar in het landschap. Onder Mansholts beleid verandert het kleinschalige landschap in een efficiënt productielandschap. Honderden voorlichtingsfilms worden ingezet om de plattelandsbevolking te informeren over de noodzaak van modernisering. Nederland wordt een gidsland voor de rest van de wereld op het terrein van landbouwinnovatie.

Inkeer

Het succes van Mansholts beleid heeft een keerzijde. Er zit geen rem op de tomeloze groei. Vanaf de jaren zestig ontstaan daardoor voedseloverschotten. Om het tij te keren bepleit Mansholt ingrijpende hervormingen, maar zijn plannen krijgen veel kritiek en overal in Europa groeit het protest. De persoonlijke aantijgingen worden Mansholt te veel. Hij trekt zich tijdelijk terug en komt tot inkeer. Hij geeft openlijk toe dat zijn beleid heeft gefaald. Bovendien is er een vernietigende aanslag gepleegd op de natuur. Geïnspireerd door het rapport_ Grenzen aan de Groei_ van de Club van Rome ontpopt Mansholt zich in zijn latere levensjaren tot een radicale natuur- en milieulobbyist.

Sicco Mansholt. Een goede Europeaan

Voor Het Nieuwe Instituut vertaalt studio PolyLester het verhaal van Mansholt naar een installatie met vijf ruimtelijke scenes, verwijzend naar de vijf bedrijven uit de klassieke tragedie. De wijze waarop Mansholts ideeën postvatten in de samenleving wordt getoond aan de hand van een serie voorlichtingsfilms en historisch en actueel filmmateriaal van getuigen van de modernisering van het platteland. De verandering van het landschap en de ontwikkeling van het landschapsontwerp in Nederland, lopen er als een rode draad doorheen. Bovendien werpt de tentoonstelling via Mansholt een blik op het hedendaagse voedselvraagstuk.

Rond de tentoonstelling Sicco Mansholt. Een goede Europeaan organiseert Het Nieuwe Instituut een programma van lezingen, debatten en filmvertoningen, zoals de vertoning van de film _Overstag _van Louis van Gasteren op zondagmiddag 21 september.

Sicco Mansholt. Een goede Europeaan wordt samengesteld door curator Marten Kuijpers en is een vervolg op de tentoonstelling _Mansholt, Landschap in Perspectief_ die begin 2014 te zien was bij Bureau Europa te Maastricht. Bij Bureau Europa richtte de blik zich op de wijze waarop Mansholts beleid de inrichting van het Nederlandse landschap heeft bepaald; in Het Nieuwe Instituut staat de politieke en sociale biografie van Mansholt centraal.

Tentoonstelling Sicco Mansholt. Foto Johannes Schwartz

Sicco Mansholt. Foto Johannes Schwartz

Tentoonstelling Sicco Mansholt. Foto Johannes Schwartz

Tentoonstelling Sicco Mansholt. Foto Johannes Schwartz

Tentoonstelling Sicco Mansholt. Foto Johannes Schwartz

Tentoonstelling Sicco Mansholt. Foto Johannes Schwartz

Tentoonstelling Sicco Mansholt. Foto Johannes Schwartz

Nieuwsbrief

Ontvang als eerste uitnodigingen voor onze events en blijf op de hoogte van komende tentoonstellingen.