Nieuwe Instituut
Nieuwe Instituut

Huis Sonneveld

Platform Body/Space

18 mei 2016 - 12 januari 2017

Home

Tatami

De tatami is een Japanse vloermat waarvan de afmetingen zijn gebaseerd op het menselijk lichaam. Het is een van de vier 'platformen' waar de installatiereeks Platform. Body/Space aan is gewijd. Op 20 september 2016 gaf Carola Hein, hoogleraar Architectuur en Stedenbouwgeschiedenis bij de faculteit Bouwkunde aan de Technische Universiteit Delft, een lezing bij Het Nieuwe Instituut. De inhoud van de lezing is hier te lezen in het Engels.

Geppa-ro tea pavillion, Katsura Imperial Villa. Foto: Raphael Azevedo Franca

De historie van de tatami ­- een mat gemaakt van rijststro - gaat terug tot de 12de eeuw. Hoewel de maten in verschillende periodes en diverse regio's van Japan nooit precies gelijk zijn, zijn de proporties gebaseerd op het menselijk lichaam. De tatami is zo groot als een volwassene die rechtop staat met de armen zijwaarts uitgestrekt. Traditioneel werd de tatami gebruikt als een eenvoudig te vervangen vloerbedekkingsmateriaal, die tegelijk fungeerde als maateenheid waarmee zowel de verhoudingen van het vloeroppervlak als de verticale dimensies van huizen werden uitgedrukt. Dat is bijvoorbeeld te zien bij de 17de-eeuwse Katsura Imperial Villa in Kyoto.

De tatami is zeker geen statische of abstracte module. Doordat de mat bij het ouder worden verkleurt en andere geur krijgt is het een dynamisch platform dat invloed heeft op de fysieke en de mentale perceptie van de omringende ruimte en de sociale omgeving. Een ruimte die is ingericht met tatami's dwingt een bepaalde meubilering en beweging af. De film Tokyo Story (1953) van Yasujiro Ozu portretteert de conflicten tussen verschillende generaties van een Japanse familie en toont personages die zich tussen kamers met tatami's bewegen. De camera legt op een indringende manier de ruimtelijke beleving in Japanse huizen vast. Wie deze beelden vergelijkt met het Modulor diagram van Le Corbusier uit 1945 ziet onmiddellijk het onderscheid tussen diens theoretische poging tot standaardisatie en de fenomenologische implicaties van de tatami.

Tatami Architecture, Het Nieuwe Instituut, 20 september 2016

Nieuwsbrief

Ontvang als eerste uitnodigingen voor onze events en blijf op de hoogte van komende tentoonstellingen.