Koloniale volharding. Speuren naar het algoritme van geweld in infrastructuurKoloniale volharding. Speuren naar het algoritme van geweld in infrastructuur

Met werk van Seline Baumgartner, Denise Bertschi, Tanja Engelberts, Camille Kaiser, Alexander Morozov, Mbene Mwambene, Yelena Popova, Flora Reznik, Dana Savić, SashaPasha, Makar Tereshin, Katerina Verba en Willimann/Arai. Bijdragen van Aysel Akhundova, Ofri Cnaani, Nikolay Erofeev, Alice Hertzog, Sasha Huber, Samia Henni, Georgy Mamedov, Uriel Orlow, Nikolay Smirnov, Lesia Topolnyk en Anton Valkovsky.

Door het gewelddadige algoritme in uiteenlopende contexten, op verschillende momenten en geografische locaties op te sporen, stelt TOK (Anna Bitkina en Maria Veits) onder de noemer van ‘koloniale volharding’ een onderzoekende en kritische houding tegenover de vanzelfsprekendheid waarmee het in ruimtelijk ontwerp wordt doorgegeven en gereproduceerd. De curatoren roepen de vraag op hoe alternatieve beginselen als zorg, solidariteit en egalitarisme in bouwkunst, ruimtelijke ordening en infrastructuur zouden kunnen worden opgenomen. Uiteenlopende kunstenaars, filmmakers, performers en sociaalwetenschappers reageren op die vraag. In de tentoonstelling zie je onder meer video’s, installaties, antropologische objecten, archiefstukken, forensisch materiaal, teksten, sculpturen en performances.

TOK omschrijft het als volgt: "Het project richt zich op een dekoloniale analyse van gebouwde omgevingen en industriële infrastructuur die afhankelijkheid en hiërarchie hebben versterkt tussen West-Europa en zijn koloniën, evenals tussen Rusland en de landen die ooit deel uitmaakten van het Russische rijk en de Sovjet-Unie. Daarnaast onderzoekt het hoe alternatieve principes van zorg, horizontaliteit en uitwisseling van kennis geïntegreerd kunnen worden in eigentijdse ruimtelijke en infrastructurele beleidsvoorstellen."

"De tentoonstelling toont terugkerende strategieën van bezetting en kolonisatie die vaak naadloos zijn verweven in bouwprocessen en verschijnen als instrumenten voor onderdrukking van een ander grondgebied, context, cultuur of plaats. Door dit zogenaamde algoritme van geweld te detecteren in verschillende geografische en temporele contexten, onderzoekt de tentoonstelling hoe overblijfselen van koloniale processen en imperialistische visies voortleven in architecturaal en industrieel erfgoed, evenals in ecologische landschappen. Onderzoeksgedreven artistieke projecten op de tentoonstelling roepen op tot een kritische herwaardering van deze volharding, aangezien veel ervan is gebaseerd op principes van inbreuk op zowel mensen als de natuur. Het idee om naar het koloniale erfgoed te kijken via het industriële aspect dat extractie, verwerking, transport en andere infrastructuur omvat, wordt gestimuleerd door de intentie om te begrijpen welke alternatieve modellen van economische, politieke en infrastructurele relaties ervoor in de plaats moeten komen."

"De voortdurende militaire en energiecrisis in Europa vereist aanvullende cognitieve instrumenten om de complexiteit van het Russische imperialisme en het Sovjet- en post-Sovjet Kolonialisme te bestuderen, naast het al goed onderzochte concept van versnelde wereldwijde kapitalisme en de westerse compromis. Door voorbeelden van Russisch binnenlands kolonialisme en de blijvende koloniale relaties met landen die ooit deel uitmaakten van de Sovjet-Unie op te nemen, breidt de tentoonstelling het onderzoek naar hedendaagse vormen van kolonialiteit uit. Vanwege de onderlinge afhankelijkheid en vaak traumatische economische en politieke geschiedenis zijn veel van deze landen nog steeds verbonden of dragen ze overblijfselen van gedeeltelijk operationeel of verwaarloosd industrieel erfgoed en communicatie-infrastructuur met zich mee. Het bestuderen van deze verbindingen via hun architectonische belichaming draagt bij aan de kennis van verschillende geschiedenissen, formaten, mutaties en gevolgen van imperialisme, kolonialisme en militarisme. De tentoonstelling detecteert ook manifestaties van de postkoloniale omstandigheden van de landen die getroffen zijn door het Europese kolonialisme en de impact ervan op de mondiale politiek en het milieu."

"In hun onderzoeksprojecten dagen kunstenaars de sociale structuren en instituten uit die bedoeld zijn om ons leven te organiseren en stellen ze zich architectonische structuren en omstandigheden voor die potentieel nuttige mechanismen kunnen bevatten voor toekomstige gemeenschappelijke en geweldloze ruimtelijke voorstellen. Het project "Koloniale Volharding" dient als platform voor het ontdekken en stimuleren van leemtes in de vooraf bepaalde sociale realiteit, die gebaseerd is op principes van geweld en ongelijkheid. Collectief en individueel ontwikkelen de deelnemers aan de tentoonstelling artistieke en wetenschappelijke tools die het systeem van algoritmisch geweld kunnen doorbreken."

"De tentoonstelling maakt deel uit van het grotere project dat begon met een langdurig online laboratorium, waarin de meeste tentoonstellingsprojecten zijn uitgewerkt met hulp van kunstenaars, experts en onderzoekers. De resultaten van het laboratorium en de tentoonstelling zullen worden gepresenteerd in de vorm van een open digitaal archief aan het einde van 2023."

TOK is een curator-collectief en kunstorganisatie opgericht door Anna Bitkina en Maria Veits in 2010. Als een nomadisch, internationaal collectief dat werkt tussen Europa, het Midden-Oosten, Rusland en de Verenigde Staten, plaatsen TOK-curatoren hun praktijk tussen historische analyse en politieke verbeelding. Hun gelaagde, langdurige en interdisciplinaire projecten genereren nieuwe kennis over de oorzaken en gevolgen van veranderende politieke realiteiten. TOK werkt vaak buiten gebruikelijke kunstruimtes en dringt door in sociale structuren, waarbij ze de spanningen en corrupte functies ervan in het publieke discours brengen om de rollen en machten van sociale instellingen te herzien en hun toekomstige potentieel opnieuw vorm te geven. In hun praktijk onderzoekt TOK mechanismen van lokaal bestuur, openbare ruimte, onderwijssystemen en andere onderwerpen. Openbare ruimte en moderne steden, collectief geheugen en vergetelheid, de transformatie van sociale instellingen, media en strategieën voor het beheren van de publieke opinie - dit zijn de reeks onderwerpen die de twee curatoren verkennen in samenwerking met kunstenaars, performers, historici, toneelschrijvers, sociologen en journalisten. TOK's activiteiten omvatten het samenstellen van tentoonstellingen en maatschappelijk georiënteerde projecten op het gebied van hedendaagse kunst, educatieve evenementen (conferenties, seminars, zomerscholen, ronde tafels en discussies) en publicaties.

Nieuwe Instituut biedt in het gebouw aan het Rotterdamse Museumpark naast eigen programmering ook een platform aan initiatieven van derden uit het kunst- en ontwerpveld. Sinds begin 2020 stelt het individuele makers en organisaties met pop-uptentoonstellingen in presentatieruimte Gallery 3 in de gelegenheid om hun werk in een museale setting aan een groter publiek te laten zien.

Beeld bovenaan: Denise Bertschi, CONFIDENTIAL, film still, 2018