Submerged Heritage #2Submerged Heritage #2

In de jaren 1950 vonden twee soorten onteigening plaats in de Caraïben en de Canadese Stille Oceaan via residubekken en een smelterij van een transnationaal aluminiumbedrijf. Beide gronduitputtende processen hadden wat Chambers een 'genetwerkt isolement' noemt tot gevolg, zowel op het platteland van Jamaica als op het Canadese platteland. Door terug te gaan in de tijd probeert ze dit verband te onthullen. Door het Caribisch gebied te 'heroriënteren' op de Stille Oceaan wordt duidelijk hoe zeer deze geografisch van elkaar verwijderde gebieden met elkaar verbonden zijn.

Ze zal het publiek meenemen op een tijdreis en kijken naar de verplaatsing van uru (vertaling: broodvrucht) van Tahiti naar Jamaica en 200 jaar later bauxiet van Jamaica naar Kitimat. Beide zijn voorbeelden van uitbuitende koloniale praktijken die van invloed zijn geweest op een materieel gevoel van geografie en 'erbij horen'. Dit is een noodzakelijk onderzoek om ongedaan te maken wat Chambers 'de nasleep van een introductie door witte koloniale disciplinering' noemt.

Tussen verschillende bekende koloniale reisverhalen schuilen 'stiltes' waarbinnen Chambers' onderzoek zich richt op de verhouding tussen Afro-Caribische en Inheemse gemeenschappen. Ze streeft naar een alternatief voor de bestaande geschiedschrijving waarin deze verbintenis vaak wordt verzwegen of uitgevlakt. Ze richt zich op de ontheemding, migratie en dekoloniale strijd die Zwarte en Inheemse mensen met elkaar gemeen hebben; op het raakvlak van parallelle en elkaar kruisende levensverhalen. Chambers gaat op zoek naar ontmoetingen die in traditionele academische teksten zijn weggelaten of die ten onrechte in verschillende (geografisch of categorisch gescheiden) archieven zijn beland.

Afvalvijver in Jamaica. Circa 2015. Beeld: Nadine D. Chambers.

Smelter in Kitimat, Brits-Columbia. Circa 2016. Beeld: Nadine D. Chambers.

Nadine King Chambers is een Afro-Caribbean die op Jamaica is grootgebracht door arbeidersklassegrootouders en een moeder die bibliothecaris was. De laatste dertig jaar heeft ze afwisselend op Jamaica en in het landelijk-stedelijke gebied aan de Canadese westkust doorgebracht. Haar geformaliseerde opleiding heeft vooral in het teken gestaan van het aanpakken van de kwalijke invloed van kolonisatie op de uiteenlopende gebieden van gender, wetgeving, grondstoffenbeheer, literatuur en het onderzoek naar Inheemse mensen en culturen. Om - ongehinderd door die koloniale nalatenschap - te kunnen navigeren tussen onderwerpen, talen en trans-Atlantische gedachtegangen, liet ze in 2012 de formele academische wereld tijdelijk achter zich. Sindsdien is ze naar de academia teruggekeerd, waar zij naast een eigen promotieonderzoek heeft bijgedragen aan meerdere andere sociaal- en cultuurwetenschappelijke dissertaties.

Deze lezing vindt plaats in het kader van het langer lopende onderzoeksproject Submerged Heritage van Daphne Bakker, Miguel Peres dos Santos en Vincent van Velsen dat draait om het Brokopondostuwmeer in Suriname. Dat 1560 vierkante kilometer grote meer, dat door de koloniale overheersers officieel het Prof. dr. ir. W.J. van Blommesteinmeer genoemd werd, overspoelde na de aanleg van de Afobakadam (1961-1964) een derde van de provincie Brokopondo. De bouw van de dam en de bijbehorende waterkrachtcentrale, die één enkele smelterij van aluminiumproducent Alcoa van stroom moest voorzien, zorgde ervoor dat 28 dorpen onder water kwamen te staan en vijfduizend mensen uit hun huizen werden gezet en van hun land werden verdreven. Het grootste deel van de gedupeerde bevolking behoorde tot de Saramaccaanse marrongemeenschappen die langs de oevers van de Surinamerivier woonden.

Door gericht stil te staan bij de Afobakadam proberen de initiatiefnemers met dit project om op een kritische manier te onderzoeken hoezeer het Nederlandse kolonialisme en het geglobaliseerde kapitalisme met elkaar verweven zijn. Door uiteenlopende aspecten van de casus uit te lichten, van ecologische verwoesting en de uitputting van hulpbronnen tot ontheemding en sociaal-politieke en culturele afbraak, hopen ze een betekenisvol debat aan te wakkeren over de impact van het koloniale project.