Inventarisatie: het geheugen van het ontworpen landschapInventarisatie: het geheugen van het ontworpen landschap

Het landschap om ons heen heeft voor het overgrote deel vorm gekregen door mensenhanden en is vaak doelbewust ontworpen. Kennis van dat ontwerp, en van de stappen die leidden tot de uiteindelijk ingrepen, is van groot belang voor het begrijpen van het landschap van vandaag en het nadenken over de opgaven van de toekomst. Het materiaal dat bewaard wordt in het Nationaal Archief, Het Nieuwe Instituut, Speciale Collecties WUR, regionale archieven en stadsarchieven is zeer waardevol maar geeft slechts een gefragmenteerd beeld van de Nederlandse tuin- en landschapsarchitectuur. Om te kunnen voortbouwen op het verleden en dat als tijdsbeeld en cultuurdaad een rol te laten spelen in vernieuwing, is het van belang waardevol materiaal duurzaam te bewaren en ontsluiten. Het Nieuwe Instituut is daarom in opdracht van het Ministerie van OCW een onderzoek gestart naar een mogelijk verzamelbeleid ten aanzien van tuin- en landschapsarchitectuurarchieven. Het onderzoek mondt uit in een advies dat in mei 2021 wordt aangeboden aan de minister.

We nodigen ontwerpers, onderzoekers, archiefbeheerders en beleidsmakers uit om tijdens deze online bijeenkomst mee te denken over hoe we om willen gaan met het erfgoed van het ontworpen landschap. Wat is een werkbare aanpak die past bij deze tijd en de middelen die er zijn? Een aantal onderwerpen zullen we gezamenlijk verdiepen, zoals het concept van een netwerkarchief, het belang van onderwijs, onderzoek, ontsluiting en debat, en de rol van de huidige ontwerppraktijk. Met de uitkomsten van de bijeenkomst worden het onderzoek en het advies verder aangescherpt.

In het eerste deel van het programma worden het onderzoek en conceptadvies gepresenteerd en besproken. In het tweede deel worden verschillende vraagstukken uit het onderzoek samen met de deelnemers verder verkend.

Welkom

• Welkom door Josien Paulides (zakelijk directeur Het Nieuwe Instituut)
• Belang van het onderzoek, door Berno Strootman (voormalig Rijksadviseur voor de Fysieke Leefomgeving)

​Drie perspectieven op archiveren: de verwerver, de gebruiker en de vormer

• Ellen Smit (curator collecties Het Nieuwe Instituut) over de verwerving en verwerking van het archief van Michael van Gessel.
• Henk van Blerck (Schokland & water) over de rijkdom van het archiefmateriaal bij zijn onderzoek naar ruilverkavelingen 1945-1970.
• Han Thijssen (MTD landschapsarchitecten) over de zorg voor oud en nieuw materiaal in de weerbarstige praktijk.

Presentatie en Q&A Noël van Dooren, landschapsarchitect, onderzoeker en publicist, presenteert de contouren van het advies.

Deelsessies 1. Een netwerk van archieven voor tuin- en landschapsarchitectuur.
2. Landschapsontwerp: stille kracht, rijke bron.
3. Ontwerpbureaus aan zet.
4. Ontwerpen en archiveren bij publieke diensten.
5. De contouren van een verzamelbeleid voor tuin- en landschapsarchitectuur.
6. Verzamelen van analoog tot digitaal.

Wat nemen we mee? We sluiten af met het ophalen van de oogst van de dag. Jannemarie de Jonge (Rijksadviseur voor de Fysieke Leefomgeving) reflecteert.