Nieuwe Instituut
Nieuwe Instituut

Huis Sonneveld

Feministische ontwerpstrategieën in Gerse Vrouwen

5 november 2021 09:00 - 4 december 2021 17:00

Feministische ontwerpstrategieën (ontwerp: Tabea Nixdorff) in Het ontwerp van het sociale. 100 jaar eigenzinnig samenleven in Nederland bij Het Nieuwe Instituut in Rotterdam. Foto: Johannes Schwartz.

Erfgoedlab DIG IT UP organiseert samen met emancipatiekenniscentrum Dona Daria en het Stadsarchief Rotterdam _Gerse Vrouwen, _een tentoonstelling over de vrouwenbeweging in Rotterdam. In deze presentatie in de tentoonstellingsruimte van DIG IT UP, zo'n vijfhonderd meter ten noorden van Het Nieuwe Instituut, is ook een pop-up-paneel opgenomen dat correspondeert met de kamer Feministische ontwerpstrategieën die in het kader van de tentoonstelling Het ontwerp van het sociale tegelijkertijd bij het instituut te zien is.

Feministische Ontwerpstrategieën (ontwerp: Tabea Nixdorff) in Het ontwerp van het sociale. 100 jaar eigenzinnig samenleven in Nederland bij Het Nieuwe Instituut in Rotterdam, 04/07/2021 – 07/07/2024. Foto: Aad Hoogendoorn.

Feministische ontwerpstrategieën (ontwerp: Tabea Nixdorff) in Het ontwerp van het sociale. 100 jaar eigenzinnig samenleven in Nederland bij Het Nieuwe Instituut in Rotterdam. Foto: Johannes Schwartz.

Feministische ontwerpstrategieën (ontwerp: Tabea Nixdorff) in Het ontwerp van het sociale. 100 jaar eigenzinnig samenleven in Nederland bij Het Nieuwe Instituut in Rotterdam. Foto: Johannes Schwartz.

Bruggen slaan en verbinden

De samenstellers van de kamer _Feministische ontwerpstrategieën_ in _Het ontwerp van het sociale_ zien de uitnodiging van DIG IT UP om bij te dragen aan _Gerse Vrouwen_ als een mooie gelegenheid om de twee instellingen met elkaar te verbinden en een brug te slaan tussen de manieren waarop die zich ieder op hun eigen manier inzetten om de nalatenschap van feministische initiatieven in Rotterdam beter zichtbaar te maken. Onderzoekers en ontwerpers Tabea Nixdorff en Setareh Noorani lichten in hun bijdrage voorbeelden uit die kenmerkend zijn voor de verbindingen tussen het persoonlijke, collectieve, institutionele en niet-institutionele streven naar verandering van de netwerken rond Rotterdamse tweede-golffeministen. Zo presenteren ze in het erfgoedlab een artikel over architect Riek Bakker - aan wie de stad het ontwerp en de uitvoering van de Erasmusbrug te danken heeft - en een open brief die een groep feministen in 1989 stuurde aan het toenmalige NAi, de voorloper van Het Nieuwe Instituut.

Op weg naar een intersectionele beweging

Nixdorff en Noorani plaatsen de inzet van feministische initiatieven tijdens de tweede feministische golf (die grofweg van de late jaren zestig tot en met de late jaren tachtig plaatsvond) in de context van een bredere maatschappelijke ontwikkeling. De feministische emancipatiestrijd ontwikkelde zich in die periode tot een intersectionele beweging voor maatschappelijke rechtvaardigheid, onder meer onder invloed van de opleving van het antifascisme, de opkomst van de kraakbeweging, de Amerikaanse burgerrechtenbeweging, linkse studentenbewegingen door heel Europa en wereldwijde solidariteitsbewegingen die zich afzetten tegen politieke onderdrukking, apartheid en racisme. Het werd steeds duidelijker dat een vrouw nooit 'alleen maar vrouw' is en dat het voor verandering van de maatschappelijke positie van vrouwen ook nodig is om aspecten als klasse, etniciteit, huidskleur, religie, opleiding, seksualiteit en leeftijd in ogenschouw te nemen.

Gaten in het archief

De samenstellers leggen uit wat voor nieuwe of onderbelichte inzichten ze willen verzamelen op de twee tentoonstellingslocaties. "Wat voor kennis kunnen we bijeenbrengen op deze twee locaties - Het Nieuwe Instituut en DIG IT UP? Het Nieuwe Instituut beheert de Rijkscollectie voor Nederlandse Architectuur en Stedenbouw. Echter, een van de verantwoordelijkheden van het instituut is om de hiaten in de collectie bloot te leggen en met elkaar te verbinden, en om de spelers en praktijken te erkennen die vanwege historisch collectiebeleid en de standaard architectuur- en archiefpraktijk zijn en worden buitengesloten.

Lange tijd was de architectuur-, stedenbouw- en ontwerpgeschiedenis het domein van witte mannen. De tentoonstellingskamer _Feministische ontwerpstrategieën_ begon als een zusterproject van _Collecting Otherwise_, een project en werkgroep van Het Nieuwe Instituut die deze hiaten en vooroordelen in de collectie onderzoekt en aan de kaak stelt.

In het onderzoek worden archiefmaterialen tot constellaties verweven waarin de rijke en uitgebreide creatieve strategieën en bijdragen van vrouwen, niet-binaire personen en hun bondgenoten onder de aandacht gebracht worden."

Onderzoeker Setareh Noorani presenteert samen met ontwerper en mede-onderzoeker Tabea Nixdorff het proces en het archiefwerk achter de ruimte "Feministische ontwerpstrategieën"

Gerse Vrouwen

DIG IT UP omschrijft de tentoonstelling als volgt:

"Gerse Vrouwen brengt de Rotterdamse vrouwenbeweging in beeld en geeft haar tastbare plek in de geschiedenis. Verschillende vrouwen, actiegroepen, belangenorganisaties en welzijnsinstellingen hebben zich hard gemaakt voor vrouwenrechten en emancipatie.

De waarde daarvan voor vrouwen, maar ook van de Rotterdamse samenleving als geheel, is groot en mag niet verloren gaan. De archiefstukken van Rotterdamse vrouwenemancipatie in het Rotterdamse Stadsarchief zijn gering. We willen graag JOUW verhaal vertellen en belangrijke hoofdstukken uit de geschiedenis toevoegen vanuit het perspectief van de vrouwenbeweging. Hierbij hebben we speciale aandacht voor de vrouwenstrijd die kruist met de ontwikkelingen uit de zwarte, migranten- en vluchtelingenvrouwenbeweging (ZMV) beweging en de LHBTI+ strijd."

DIG IT UP

Als gemeenschapsgedreven organisatie en erfgoedlab zet DIG IT UP zich in om het lokale erfgoed dat ons verbindt, en dat nog aan het licht gebracht moet worden, op de meest cruciale wijze voor het publiek toegankelijk te maken, namelijk door erfgoedwerk te zien als een collectieve praktijk. Het Nieuwe Instituut onderstreept het belang van uitwisselingen voorbij de muren van de tentoonstelling: naar de buurten van Rotterdam.

'Pop-upteam' Het Nieuwe Instituut bij DIG IT UP

Tabea Nixdorff (concept, ontwerp, research, teksten), Setareh Noorani (research, teksten), Ina Hollmann (productiecoördinatie), Bouwko Landstra & team (opbouw en uitvoer tentoonstelling), Sanne Oorthuizen (vertalingen). Aanvullende ondersteuning: Delany Boutkan, Flora van Gaalen, Federica Notari, Carolina Pinto, Marina Otero Verzier en Francien van Westrenen.

Gerse Vrouwen Her Stories rondleiding #1

  • Datum: 14 november 2021

  • Tijd: 12:00 - 14:30

  • Startlocatie: galerie DIG IT UP, Nieuwe Binnenweg 13B, 3014 GA Rotterdam, Nederland

  • Deelname: alleen met aanmelding, max. 15 personen, museum gratis toegang

Op 14 november organiseert het Nieuwe Instituut in het kader van de Gerse Vrouwen expositie een Her Stories rondleiding met Setareh Noorani en Tabea Nixdorff, co-onderzoekers voor de kamer Feministische ontwerpstrategieën (te zien in Het Nieuwe Instituut als onderdeel van de tentoonstelling Het Ontwerp van het Sociale). Wij beginnen met een collectieve lezing van archiefstukken bij galerie DIG IT UP, daarna wandelen we als groep naar Het Nieuwe Instituut (ongeveer 500 meter) en bezoeken de kamer Feministische ontwerpstrategieën waar wederom een collectieve lezing van archiefstukken zal plaatsvinden.

Aanmelden kan (tot en met zaterdag 13 november) via een mail aan Tabea Nixdorff of Setareh Noorani
Let op: Een 'Coronatoegangsbewijs' (QR-code) en legitimatie zijn verplicht. Neem vooral contact met ons op voor aanvullende vragen of met speciale wensen.

Gerse Vrouwen Her Stories rondleiding #2

  • Datum: 21 november 2021

  • Tijd: 12:00 - 14:30

  • Startlocatie: galerie DIG IT UP, Nieuwe Binnenweg 13B, 3014 GA Rotterdam, Nederland

  • Deelname: alleen met aanmelding, max. 15 personen, museum gratis toegang

Op 21 november organiseert het Nieuwe Instituut in het kader van de Gerse Vrouwen expositie een Her Stories rondleiding met Setareh Noorani en Tabea Nixdorff, co-onderzoekers voor de kamer Feministische ontwerpstrategieën (te zien in Het Nieuwe Instituut als onderdeel van de tentoonstelling Het Ontwerp van het Sociale). Wij beginnen met een collectieve lezing van archiefstukken bij galerie DIG IT UP, daarna wandelen we als groep naar Het Nieuwe Instituut (ongeveer 500 meter) en bezoeken de kamer Feministische ontwerpstrategieën waar wederom een collectieve lezing van archiefstukken zal plaatsvinden.

Aanmelden is mogelijk via Eventbrite.
Let op: Een 'Coronatoegangsbewijs' (QR-code) en legitimatie zijn verplicht. Neem vooral contact met ons op voor aanvullende vragen of met speciale wensen.

Stichting Goed Wonen: Workgroup. Collection Het Nieuwe Instituut, SGWO f1-100. © Arjé Plas/MAI.

Collecting Otherwise

Collecting Otherwise stelt alternatieve methodieken voor om de collectie te lezen en vanuit een ander standpunt te verzamelen. Het doel is aandacht te schenken aan hiaten binnen de collectie door actoren en praktijken te erkennen die op grond van historisch en traditioneel verzamelbeleid werden en worden uitgesloten.

lees verder

Feminist Design Strategies (design: Tabea Nixdorff) in Designing the Social at Het Nieuwe Instituut in Rotterdam. Photo: Johannes Schwartz.

Het ontwerp van het sociale

De semipermanente tentoonstelling Het ontwerp van het sociale toont hoe veelzijdig en soms radicaal de interactie tussen ontwerp en samenleving de afgelopen eeuw is geweest. Ruim voordat een begrip als 'social design' opgeld deed, waren het professionals en opvallend vaak ook geëngageerde burgers en activisten die ontwerpstrategieën bedachten om daarmee maatschappelijke verandering teweeg te brengen. Op basis van research en interpretatie door telkens andere onderzoekers, conservatoren en ontwerpers, voert de installatie de bezoeker langs een reeks markante scènes uit de sociale geschiedenis.

Telkens is de vraag: hoe heeft ontwerp bijgedragen aan nieuwe wereldbeelden, nieuwe vormen van wonen, werken en communiceren, en aan een samenleving waarin wij allemaal de middelen hebben om ons eigen idee over het sociale vorm te geven?

lees verder

Four women forming triangles, or the Yoni sign, with their hands against a white wall, counter clockwise from bottom right: Tania Leon, Lida van den Broek, Ananda Spies, Margrethe Rumeser, year: 198?, photo: Gon Buurman. Source: Collection IAV-A…

Feministische ontwerpstrategieën

Het ontwerp van het sociale Het verhaal van architectuur, stedenbouw en design leek lang een aangelegenheid van witte mannen. Andere stemmen zoals die van vrouwen, herstories, bleven schromelijk onderbelicht. Gedurende de tweede feministische golf (1968-89) vormden zich talloze netwerken en initiatieven die de strijd met dit vertekende beeld aanbonden.

lees verder

Archive Explorations: Feminisms in Architecture. Riek Bakker. Photo Josca Dullaart

Feminismen in de architectuur

Dwars Door het Archief Op 6 april 2017 stond Thursday Night Live! in het teken van feminismen in de architectuur en de manifestatie van vrouwen in het Rijksarchief voor Architectuur en Stedenbouw. Met TU Delft Feminists, architect Afaina de Jong en stedenbouwkundige Riek Bakker.

lees verder

Nieuwsbrief

Ontvang als eerste uitnodigingen voor onze events en blijf op de hoogte van komende tentoonstellingen.