De moraal van de dingen De moraal van de dingen

Het Nieuwe Instituut organiseerde in samenwerking met Fellow Ruben Jacobs (cultuursocioloog) twee avonden onder de titel Soft Strategies, een verwijzing naar de manier waarop ontwerpers technologische objecten 'menselijker' kunnen maken. Op 2 juli 2015 verkenden we met designhistoricus Timo de Rijk en techniekfilosoof Steven Dorrestijn de geschiedenis en theorie achter de - vaak onzichtbare - moraal van objecten. Welke ethische overwegingen liggen ten grondslag aan de totstandkoming van objecten en hoe kunnen we deze zichtbaar maken?

Het principe van 'humaneering' gaat er vanuit dat technologie een menselijk gezicht moet hebben en dat juist ontwerpers kunnen bemiddelen tussen technologische mogelijkheden en menselijke behoeften. De Wereldtentoonstelling is hiervoor altijd een belangrijk podium geweest. Werden sinds de opkomst van de industriële revolutie wetenschappers en technici beschouwd als dé dragers van de modernisering, de Wereldtentoonstelling toonde juist ook de cruciale rol van ontwerpers als verzachters van diezelfde modernisering. Humaneering was een succesvolle strategie die werd uitgedragen door bijvoorbeeld het echtpaar Eames, Steve Jobs, Don Norman en Mark Weiser. Technologische objecten en vermogens zijn inmiddels doorgedrongen tot in alle vezels van ons bestaan, ze beïnvloeden ons gedrag en onze normen en verwachtingen op vele soms nauwelijks zichtbare wijzen.

• Cultuursocioloog Ruben Jacobs (Amsterdam, 1984) is als fellow verbonden aan Het Nieuwe Instituut. Afgelopen jaren was hij als freelance journalist werkzaam voor o.a. de VPRO, NTR en diverse (online) bladen. Momenteel is hij docent en onderzoeker aan de HKU waar hij les geeft in cultuursociologie en filosofie en is hij lid van de cultuur en economie denktank Vizier. Recentelijk verscheen zijn eerste boek Iedereen een kunstenaar. Over authenticiteit, kunstenaarschap en de creatieve industrie (V2_nai10)

• Designhistoricus Timo de Rijk (1963) is hoogleraar Design Cultures aan de TU Delft. De Rijk is opgeleid als kunsthistoricus en promoveerde in 1998 op het proefschrift Het elektrische huis aan de TU Delft. Hij maakte verschillende tentoonstellingen en verzorgde vele publicaties op het gebied van historisch en hedendaags design (o.a. art deco, standaardisatie). De Rijk is hoofdredacteur van het Dutch Design Yearbook, voorzitter van de Beroepsorganisatie Nederlandse Ontwerpers (BNO) en lid van de Raad voor Cultuur.

• Steven Dorrestijn studeerde Philosophy of Science, Technology and Society aan de Universiteit Twente. Hij werkte daar vervolgens op de afdelingen Industrial Design en Filosofie, en promoveerde in 2012 op het proefschrift The design of our own lives. Dorrestijn is op dit moment werkzaam als hoofddocent en onderzoeker van het lectoraat Ethiek en Technologie aan Saxion University of Applied Sciences in Enschede.

Ruben Jacobs schreef voor Het Nieuwe Instituut een essay waarin hij de ontwerpideologie van 'humaneering' beschrijft. Het essay, dat u hier kunt lezen, werkt toe naar een aantal vragen die op 2 en 9 juli centraal zullen staan. Op basis van de daar gevoerde discussies, zal een laatste hoofdstuk aan het essay worden toegevoegd.

Na afloop van de avond kunt u het door Jacobs geschreven essay live laten drukken in de Publication Studio, waarna u de bijzondere uitgave voor een klein bedrag mee naar huis kunt nemen. Publication Studio Rotterdam is deel van een internationaal netwerk dat bijzondere boeken ontwerpt, print, bindt, uitgeeft en verkoopt samen met kunstenaars en schrijvers.