De ethische ontwerper De ethische ontwerper

Het Nieuwe Instituut organiseerde in samenwerking met Fellow Ruben Jacobs (cultuursocioloog) twee avonden onder de titel Soft Strategies, een verwijzing naar de manier waarop ontwerpers technologische objecten 'menselijker' kunnen maken. Op 9 juli 2015 ging het gesprek met de ontwerpers Metahaven, Marcel Schouwenaar van Incredible Machine, Simone Niquille en Florian Cramer, programmaleider Creating 010 over de ethische kanten van de ontwerppraktijk. Hoe ethisch kan een ontwerper zijn? Hoe ver rijkt zijn vermogen om onderliggende systemen te beïnvloeden?

Het principe van 'humaneering' gaat er vanuit dat technologie een menselijk gezicht moet hebben en dat juist ontwerpers kunnen bemiddelen tussen technologische mogelijkheden en menselijke behoeften. De Wereldtentoonstelling is hiervoor altijd een belangrijk podium geweest. Werden sinds de opkomst van de industriële revolutie wetenschappers en technici altijd beschouwd als dé dragers van de modernisering, de Wereldtentoonstelling toonde juist ook de cruciale rol van ontwerpers als verzachters van diezelfde modernisering. Humaneering was een succesvolle strategie die werd uitgedragen door bijvoorbeeld het echtpaar Eames, Steve Jobs, Don Norman en Mark Weiser. Technologische objecten en vermogens zijn inmiddels doorgedrongen tot in alle vezels van ons bestaan, ze beïnvloeden ons gedrag en onze normen en verwachtingen op vele soms nauwelijks zichtbare wijzen.

• Vinca Kruk (1980) is grafisch ontwerper en samen met Daniël van der Velden oprichter van onderzoeks- en ontwerpbureau Metahaven. Het werk van Metahaven - zowel zelf-geïnitieerd als in opdracht - weerspiegelt politieke en sociale kwesties in gezamenlijk geproduceerde designobjecten en beweegt zich daarmee op het grensgebied tussen politiek en esthetiek. Kruk gaf en geeft les op diverse academies waaronder ArtEZ in Arnhem, Otis College for Art and Design in Los Angeles, Design Academy Eindhoven, Valence Academy of Arts in Frankrijk, Merz Akademie in Stuttgart (Duitsland) en UniBz Bozen in Italië.

• Industrieel ontwerper Marcel Schouwenaar is maker, ontwikkelaar en technofiel. Hij is medeoprichter van The Incredible Machine, een ontwerpbureau voor producten en diensten in een 'connected world'. The Incredible Machine helpt bedrijven om nieuwe concepten te ontwikkelen die het mogelijk maken om producten, ruimtes en diensten met elkaar te laten communiceren. Om deze nieuwe mogelijkheden zichtbaar en ervaarbaar te maken, werken ze nieuwe ideeën al in een vroeg stadium uit in prototypes. Als zien geloven is, dan zorgt ervaring volgens hen voor begrip. Hun cliënten zijn onder andere: Lego, TU Delft, Philips, Rabobank, UNDP en Zodiac Aerospace.

• De Zwitserse grafisch ontwerper en onderzoeker Simone C. Niquille is geïnteresseerd in de representatie van identiteit zonder lichaam, de digitalisering van biomassa en de groeiende optische blik op dagelijkse producten. Ze studeerde grafisch ontwerp aan de Rhode Island School of Design (VS) en behaalde in 2013 een Master in Visual Strategies aan het Sandberg Instituut Amsterdam. Niquille maakt deel uit van het onderzoek- en ontwerpcollectief Space Caviar, is betrokken bij White Hole Exhibition Space en schrijft columns voor Sang Bleu.

• Florian Cramer is als programmadirecteur en lector verbonden aan het kenniscentrum Creating 010 dat verbonden is aan de Willem de Koning Academie en het Piet Zwart Instituut. Het kenniscentrum Creating 010 doet praktijkgericht onderzoek naar nieuwe ontwikkelingen en samenwerkingsvormen in de creatieve industrie. Als lector onderzoekt Cramer hoe nieuwe media het beroepenveld van gevestigde visuele ontwerpers en kunstenaars veranderen. Cramer is daarnaast decaan van WORM's Parallel University.

Ruben Jacobs schreef voor Het Nieuwe Instituut een essay waarin de ontwerpideologie van 'humaneering' beschrijft. Het essay, dat u hier kunt lezen, werkt toe naar een aantal vragen die op 2 en 9 juli centraal zullen staan. Op basis van de daar gevoerde discussies, zal nog een hoofdstuk aan het essay worden toegevoegd.

Na afloop van de avond kunt u het door Ruben Jacobs geschreven essay live laten drukken in de Publication Studio, waarna u het voor een klein bedrag mee naar huis kunt nemen. Publication Studio Rotterdam is onderdeel van een internationaal netwerk dat bijzondere boeken ontwerpt, print, bindt, uitgeeft en verkoopt samen met kunstenaars en schrijvers.