Nieuwe Instituut rondt zesjarig erfgoedprogramma Architectuur Dichterbij afNieuwe Instituut rondt zesjarig erfgoedprogramma Architectuur Dichterbij af

• Met een slotbijeenkomst bij het Nieuwe Instituut in Rotterdam is vorige week na zes jaar het erfgoedprogramma Architectuur Dichterbij afgesloten.

• Het voornaamste doel was het verbeteren van houdbaarheid, bruikbaarheid en zichtbaarheid van de Rijkscollectie voor Nederlandse Architectuur en Stedenbouw, dat als gebruiksarchief nog dagelijks wordt geraadpleegd voor ontwerpvraagstukken.

• In totaal werden er zo’n 600.000 tekeningen en 300.000 foto’s geconserveerd en 635.000 objecten gedigitaliseerd, waaronder archieven van Theo van Doesburg, Van den Broek en Bakema, OMA, MVRDV en Berlage.

• Via een nieuw digitaal Collectieplatform is de Rijkscollectie nu beter toegankelijk en doorzoekbaar en bovendien gekoppeld met andere collecties in Nederland en wereldwijd.

Met een slotbijeenkomst in het Nieuwe Instituut in Rotterdam is na zes jaar Architectuur Dichterbij afgesloten. Nieuwe Instituut lanceerde dit zesjarige erfgoedprogramma in 2018, dankzij een eenmalige investering van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

Het voornaamste doel van Architectuur Dichterbij was het verbeteren van houdbaarheid, bruikbaarheid en zichtbaarheid van de Rijkscollectie voor Nederlandse Architectuur en Stedenbouw, die door het Nieuwe Instituut wordt beheerd. De Rijkscollectie bestaat uit meer dan 4 miljoen schetsen, tekeningen, correspondentie, foto's, maquettes, affiches en andere voorwerpen die gedurende 150 jaar zijn verzameld.

Het behoud en de ontsluiting van de Rijkscollectie is niet alleen belangrijk omdat deze een rijk inzicht in ons cultureel ontwerperfgoed biedt. Het is ook nadrukkelijk een gebruiksarchief, dat architecten en ontwerpers nog dagelijks helpt bij het beantwoorden van ontwerpvraagstukken. Zo levert het een positieve bijdrage aan maatschappelijke uitdagingen als het woningtekort, klimaatverandering en sociale ongelijkheid.

Een belangrijk onderdeel van Architectuur Dichterbij was het conserveren, digitaliseren en zo nodig restaureren van de ontwerptekeningen en de fotocollectie, om deze te behouden voor de toekomstige generaties. Terwijl het Nieuwe Instituut al langere tijd bezig was met het digitaliseren van collectiestukken, kreeg dit dankzij Architectuur Dichterbij een flinke impuls.

Tijdens de looptijd van het programma zijn zo’n 600.000 tekeningen en 300.000 foto’s geconserveerd en 635.000 objecten gedigitaliseerd. Onderdeel hiervan is de volledige architectonische collectie van Theo van Doesburg, bestaand uit 448 objecten, net als archieven van Van den Broek en Bakema, OMA, MVRDV en Berlage.

Onderdeel van de opdracht voor Architectuur Dichterbij was de ontwikkeling van een innovatief platform om nieuwe manieren van digitale ontsluiting van erfgoedcollecties te testen. Dit nieuwe, digitale Collectieplatform werd tijdens de afsluiting van het programma gelanceerd.

Het nieuwe Collectieplatform maakt de Rijkscollectie niet alleen voor iedereen toegankelijk en doorzoekbaar, maar verbindt deze ook met andere collecties in Nederland en de rest van de wereld via Linked Open Data. Het is de bedoeling dat gebruikers hiermee uiteindelijk binnen dezelfde digitale omgeving kunnen zoeken in andere databases en collecties, met rijkere zoekresultaten als gevolg.

Bovendien beschikt het Collectieplatform over diverse mogelijkheden voor gebruikers om zelf informatie toe te voegen en een bijdrage te leveren aan het platform. Dit kan bijvoorbeeld door verhalen over objecten te vertellen, beschrijvingen aan te vullen of andere perspectieven te introduceren. Dit maakt de informatie over het erfgoed niet alleen rijker, maar ook democratischer en meerstemmiger.

Ga naar het nieuwe Collectieplatform

Architectuur Dichterbij bood een unieke mogelijkheid om diepgravend onderzoek te doen naar de inhoud van de Rijkscollectie. Zo is bijvoorbeeld de fotocollectie voor het eerst op een grondige manier in kaart gebracht, waardoor niet alleen een duidelijker beeld ontstond van de gebruikte materialen en technieken, maar ook van de enorme inhoudelijke rijkdom.

Dit leidde soms tot bijzondere ontdekkingen, zoals die van een fotogram van El Lissitzky in de nalatenschap van architect en stedenbouwkundige Cornelis van Eesteren. In andere archieven werden onder meer foto’s ontdekt van Cas Oorthuys, Bernard. F. Eilers, Violette Cornelius en Eva Besnyő.

Daarnaast stelde het programma het Nieuwe Instituut in staat om met een ‘hedendaagse bril’ naar de collectie te kijken, bijvoorbeeld rond thema’s als dekolonisering van archieven of ondervertegenwoordiging van vrouwelijke ontwerpers. Dit leidde tot nieuwe inzichten en methodes voor de praktijk van het behouden, categoriseren en ontsluiten van erfgoed.

De resultaten van Architectuur Dichterbij werden tijdens een tussentijdse conferentie in 2022 en tijdens de afsluiting gedeeld met de erfgoedsector, collega-instellingen, partners en andere betrokkenen en belangstellenden. Tijdens slotbijeenkomst werd bovendien Architectuur Dichterbij. 18 verhalen over erfgoed en innovatie gepresenteerd, een bundel met inzichten en resultaten van het programma.

Kijk voor meer informatie op de website van Architectuur Dichterbij

Beeld: begeleidend beeld is hier te downloaden.

Contact: Robin van Essel, persvoorlichter +31 (0)6 3803 9218, r.vanessel@nieuweinstituut.nl

Nieuwe Instituut is het nationale museum en instituut voor architectuur, design en digitale cultuur, gelegen in het Rotterdamse Museumpark. Met tentoonstellingen, evenementen, onderzoek en andere nationale en internationale initiatieven laten we zien hoe ontwerpideeën positief bijdragen aan urgente maatschappelijke en ecologische uitdagingen. We willen een betere toekomst niet alleen verbeelden, maar ook testen en in de praktijk brengen. Nieuwe Instituut is een gastvrije en levendige plek, waar diverse ontwerpers, denkers en publiek elkaar ontmoeten. Meerstemmigheid is ook het fundament van de Zoöp, ons organisatiemodel waarin niet-menselijk leven een stem heeft. Nieuwe Instituut verzorgt daarnaast het beheer, behoud en de ontsluiting van de Rijkscollectie voor Nederlandse Architectuur en Stedenbouw, één van de grootste architectuurcollecties ter wereld, en museumwoning Huis Sonneveld, een icoon van Nederlandse functionalistische architectuur uit 1933.