Fotoworkshop Being Zoöp maart 2023
Beleef je omgeving eens vanuit het oogpunt van een konijn of nijlgans. Voel je één met het groen en laat je hypnotiseren door de rimpelingen van de vijvers. Eind maart organiseerde Zoöp Nieuwe Instituut een tweede editie van de meditatie- en fotografieworkshop Being Zoöp, waarin medewerkers van het instituut zich onder begeleiding van kunstenaar, curator en coach Patricia de Ruijter proberen te verplaatsen in het anders-dan-menselijke leven in, op en rond hun dagelijkse werkplek. “Ik probeerde me tijdens het fotograferen te verbeelden hoe een mier naar de lucht kijkt,” aldus een deelnemer.
27 april 2023
Nieuwe Instituut is sinds het voorjaar van 2022 de eerste Zoöp van de wereld. Als zo’n ‘coöperatie met al het leven’ zet de organisatie zich ervoor in om op een gelijkwaardige manier samen te werken met al het anders-dan-menselijke leven. De planten en dieren in De Nieuwe Tuin zijn binnen dit model ook een soort collega’s en samenwerkingspartners. Hun welzijn draagt bij aan de veerkrachtige leefomgeving waar een Zoöp naar streeft. Op 24 maart 2023 leidde Patricia de Ruijter in dat licht de tweede fotografieworkshop Being Zoöp voor medewerkers van het Nieuwe Instituut. Op 24 november vond de eerste workshop plaats.
Being Zoöp
De Ruijter beschrijft Being Zoöp als een methode om je tegelijkertijd beter bewust te worden van je eigen lichaam en van je plek in een groter ecosysteem. We bekijken onze omgeving vaak op de manier die binnen de westerse cultuur de overhand heeft, legt ze uit: alleen vanuit een menselijk perspectief en met behulp van ‘hoofddenken’. Die benadering heeft ons juist gebracht waar we nu zijn. De natuur is van slag en verdwijnt steeds meer.
We zijn buiten in de tuin. Het is een frisse dag. We horen veel stadsgeluiden en bouwlawaai. Hoe zouden de planten om ons heen dat voelen of horen, of de vogels?
Met yoga-, qi-gong- en meditatieoefeningen proberen we al onze ‘sensoren’ en andere intelligente delen van ons lichaam en onze geest open te stellen, vertelt Patricia, zodat het hoofddenken wat minder overheerst. “Om de omgeving straks te kunnen observeren alsof we die voor het eerst zien, beginnen we de workshop met bewegen: zo schudden we ons lichaam los en ons hoofd leeg. We laten ons lijf meedeinen op de wind en we turen net zolang naar het water dat veraf en dichtbij door elkaar beginnen te lopen. We knielen op de grond zodat we meer contact voelen met de elementen en met het groen dat in het voorjaar weer begint op te komen. We zien blij verrast hoe er uit het opgespoten zeezand in deze stadse omgeving zeewierachtige plantjes opkomen, hoe ganzen overvliegen en meerkoeten het wateroppervlak hebben weten te vinden.”
Een deelnemer aan de workshop reageert zo: "Door ergens zo bewust de tijd voor te nemen, door traag te durven zijn, krijg je de vrijheid terug om nieuwsgierig om je heen te kijken, zoals je dat deed voordat je opgroeide, het druk kreeg en steeds meer op jezelf gericht raakte."
Vanuit dit soort bewustwordingsoefeningen kun je jezelf in alle rust verbinden met de rest van de Zoöp. De lichamelijke en geestelijke verbinding met de tuin om ons heen koppelen we vervolgens aan fotografie vanuit een anders-dan-menselijk perspectief. In plaats van een vogel te fotograferen, probeer je bijvoorbeeld om een beeld te maken door de ogen van die vogel.
“We zijn als mens gewend aan onze mensenogen,” legt Patricia uit, “en camera’s zijn gemaakt om beelden zo goed mogelijk vast te leggen zoals we ze met onze ogen zien. Dat levert ons maar een heel beperkte weergave van de werkelijkheid op.” Ze haalt het boek Een immense wereld aan als inspiratiebron om daar voorbij te kijken. De Brits-Amerikaanse wetenschapsjournalist Ed Yong leidt lezers daarin langs de onmetelijke dimensies van de wereld die zich openbaren wanneer je jezelf niet laat tegenhouden door die rare ogen van ons, met z’n tweeën voorin je hoofd.
"Het gezichtsveld van een wilde eend is bijvoorbeeld volledig panoramisch, zonder blinde vlekken, boven noch achter zich. We gebruiken de uitdrukking ‘vogelperspectief’ voor elk uitzicht van bovenaf. Maar een vogelperspectief is zoveel meer dan een soort menselijk uitzicht uit de hoogte. Voor mensen bevindt de wereld zich voor hen en bewegen ze zich meestal in de richting van hun blik. Maar de vogelwereld is rondom en zij bewegen zich erdoorheen."
"De workshop gaat om de gehele ervaring en zeker niet alleen om het resultaat, de foto. Wat de camera je brengt is een versterkte alertheid, een uitdaging om goed en opnieuw te kijken want je gaat immers een foto maken. Maar ook de mogelijkheid om te experimenteren, creatief te zijn."
Er bestaat hierbij geen goed of fout, geen mooi of lelijk. De enige vereiste is dat je je goed concentreert en je jezelf durft te laten verrassen. Wat dient er zich spontaan aan, wat heb je nooit eerder zo gezien en wat heb je je nooit gerealiseerd?