OntwerpplatformOntwerpplatform

Sandra Kassenaar werkte als grafisch ontwerper mee aan de tentoonstellingen Speculatieve Geschiedenis van de Nederlandse Mode, _Collected by, _Precious (alle drie onderdeel van Tijdelijk Modemuseum in 2015), Finders Keepers (2017), _Sicco Mansholt. Een goede Europeaan (2014) _en De Gezonde Mens (Designhuis, Eindhoven).

'De uitspraak "The medium is the message" van Marshall McLuhan heeft op mij als ontwerper veel indruk gemaakt. Wat gebeurt er als je de inhoud van een tijdschrift driedimensionaal maakt? Hoe werkt de inhoud van een krant op een billboard? Wat hebben die verschillende media voor connotaties? Welke elementen bepalen een medium en wat betekent dat voor de inhoud?' Deze vragen lopen als een rode draad door de ontwerpen die Sandra Kassenaar voor Het Nieuwe Instituut ontwikkelde.

Haar meest recente bijdrage is het grafisch ontwerp voor de tentoonstelling _Finders Keepers _uit 2017. Deze tentoonstelling werd samengesteld door de redactie van het tijdschrift MacGuffin, waar Kassenaar de vaste vormgever van is. 'MacGuffin ontstond vanuit het idee een draagbare tentoonstelling te maken, een tentoonstelling in tijdschriftvorm,' legt ze uit. 'Het thema is steeds een ander alledaags object (bed, raam, touw, kast) waar op een caleidoscopische manier vanuit allerlei verschillende perspectieven in beeld en tekst naar gekeken wordt. Het was heel mooi om dat idee van de handzame tentoonstelling om te draaien, door de inhoud van het tijdschrift over te zetten in een driedimensionale vorm. Waarbij de tentoonstelling weer een reflectie van het drukwerk wordt.' 'Voor Finders Keepers zocht ik naar manieren om kenmerkende elementen van het tijdschrift terug te brengen in de tentoonstelling, zonder de 'zee' van verzamelde objecten te doorbreken. Ik stuitte op de glazen kappen die in het archief van Het Nieuwe Instituut worden gebruikt om kwetsbare maquettes ten toon te stellen. Het is een mooie manier om objecten te beschermen en tonen tegelijkertijd. Voor de tentoonstelling hebben we plexiglazen kappen laten maken, met de verhoudingen van een MacGuffin-pagina. Op deze kappen zijn interviews met de verzamelaars van de objecten afgedrukt. Sommige kappen waren heel hoog, andere laag, afhankelijk van de objecten die eronder stonden. Deze "pagina's" zijn vervolgens weer gefotografeerd en samengebracht in een publicatie bij de tentoonstelling.'

Op uitnodiging van Het Nieuwe Instituut bracht het design en crafts magazine _MacGuffin_ meer dan 5000 voorwerpen uit meer dan 40 verzamelingen bijeen in een 'Grande Parade' van alledaagse gebruiksvoorwerpen: van scheermesjes tot spijkerbroeken, en van touwen tot trappen. De tentoonstelling _Finders Keepers_ bevatte verzamelingen van verschillende kunstenaars en ontwerpers. In de tentoonstelling wordt stilgestaan bij de uiteenlopende motieven en strategieën van verzamelaars, het esthetisch plezier van het verzamelen en het verborgen leven van de dingen.

Voor het Tijdelijk Modemuseum verzorgde Kassenaar het grafisch ontwerp van de publicatie en de presentatie van Een speculatieve geschiedenis van de Nederlandse mode en de tentoonstelling Collected By. 'In_ Een speculatieve geschiedenis_ waren Nederlandse ontwikkelingen in mode en maatschappij verbonden met internationale ontwikkelingen waardoor onverwachte inzichten ontstonden. Als een collage van verschillende informatie. Het format van een krant leek me een mooi medium om zo'n speculatieve geschiedenis als een feitelijke waarheid te presenteren. De opmaak van de krant refereert weer aan in elkaar geschoven krantenknipsels.'

_Een speculatieve geschiedenis van de Nederlandse mode_, geschreven door Guus Beumer en Georgette Koning, toont de internationale impact van Nederlandse huisvrouw in de jaren vijftig, van de Provo's in Amsterdam, van de kraakbeweging, de clubbezoekers en van de internetpioniers die nieuwe modellen van lenen en delen ontwikkelen.

In Collected By.. werden twee kledingcollecties getoond, een persoonlijke couturecollectie en de verzameling van een vintagestore. Beiden konden ter plekke door de bezoeker als archief ontsloten worden. 'Mij was gevraagd om in de grafische laag van de tentoonstelling die archieffunctie te benadrukken,' vertelt Kassenaar. 'We hebben de kleding stuk voor stuk gelabeld en geïndexeerd. De bezoeker kon uit een kaartenbak een kledingstuk opvragen om te bekijken. Ik heb de ruimte en de stellingkasten voorzien van een genummerd systeem, zodat de doos met het gewenste kledingstuk snel gevonden kon worden. Alles een beetje uitvergroot om het idee van een archief visueel te versterken.

De grootste zaal van het _Tijdelijk Modemuseum_ was gewijd aan verschillende collecties met afwisselend een persoonlijk, een bedrijfsmatig en een commercieel karakter. _Collected by..._ toonde zowel de persoonlijke couture kledingcollectie van de Zwitserse Eva Maria Hatschek, als het publieke en commerciële archief van een vintagestore, samengesteld door Ferry van der Nat, met bijzondere kledingstukken uit de nationale en internationale modegeschiedenis.

Het meest opvallende onderdeel van de grafische identiteit voor de tentoonstelling Sicco Mansholt. Een goede Europeaan, waren de illustraties van Hajo de Reijger, bekend van de cartoons die hij voor NRC Handelsblad tekent. 'Het leek me passend om hem, als politiek cartoonist, te vragen de verschillende fases en facetten van het leven van Mansholt te verbeelden. De boer die politicus werd kende immers een roerig politiek leven dat in de kranten kritisch werd beschreven. De typografie in de vorm van krantenkoppen sloot daarbij aan.' Studio PolyLester ontwierp een installatie voor de tentoonstelling, die in vijf theatrale 'bedrijven' het verhaal van Mansholt vertelde. Parallel daaraan werden op de wanden archiefstukken met gegevens over het politieke leven en beleid van Mansholt gepresenteerd. 'Ik vond het mooi om die informatie steeds verder uit te vergroten,' zegt Kassenaar, 'van hele kleine archiefkaarten naar wand vullend posterformaat. Parallel aan de boterbergen en melkplassen die ontstonden door de onder Mansholts bewind ingezette schaalvergroting.'

Sicco Mansholt was een boer en sociaal-democraat die in het naoorlogse Nederland een gezaghebbend minister van Landbouw werd. Na een 14-jarig ministerschap trad hij aan als eerste Landbouwcommissaris van de EEG. In die rol groeide Mansholt uit tot een van de grondleggers van de huidige Europese Unie. Mansholts beleid heeft grote invloed gehad op de economische positie van boeren, op de eenwording van Europa, en op de inrichting van het Nederlands landschap. De tentoonstelling vertelde het verhaal van de opkomst, neergang en de radicale inkeer van deze symboolfiguur uit de Europese landbouwpolitiek.

Sandra Kassenaar studeerde in 2007 af aan de Werkplaats Typografie in Arnhem. Sindsdien werkt ze als zelfstandig grafisch ontwerper samen met kunstenaars, curatoren, schrijvers en architecten, waarbij ze zich voornamelijk richt op drukwerk. Met Bart de Baets initieerde ze het posterproject Success and Uncertainty tijdens een residentie in Caïro, dat wereldwijd tentoongesteld werd. In samenwerking met de redacteuren Kirsten Algera en Ernst van der Hoeven maakt Kassenaar het tweejaarlijks verschijnende design and craft magazine MacGuffin. Daarnaast geeft ze regelmatig les aan de grafische ontwerpafdeling van ArtEZ in Arnhem. Opdrachtgevers zijn o.a. DNB (De Nederlandsche Bank), Amsterdamse Kunstraad, Stedelijk Museum Amsterdam, De Appel, Het Nieuwe Instituut, Piet Zwart Institute, Marres Projects, Kunsthuis SYB, Bik van der Pol, Edward Clydesdale Thomson en Malkit Shoshan.

Website Sandra Kassenaar