Ontwerpplatform
Rutger de Vries
Beeldend kunstenaar Rutger de Vries was in 2020 verantwoordelijk voor een interventie in de toiletten en garderobe van Het Nieuwe Instituut.
De toiletruimten op de begane grond van Het Nieuwe Instituut ondergingen in 2020 een opvallende transformatie. Het is alsof een woeste wervelwind er een regen van kleurige verfdruppels doorheen heeft gejaagd. Het effect is vervreemdend en toch ligt de referentie voor de hand: de graffiti die publieke toiletten soms overwoekert. Het werk van Rutger de Vries is er een abstracte en conceptuele vertaling van.
Als tiener hield De Vries zich bezig met graffiti. Een liefhebberij die hem deed besluiten grafische ontwerp te gaan studeren aan de Rietveld Academie in Amsterdam en vervolgens de Grafische Werkplaats in Arnhem. Daar werd zijn werk steeds autonomer. Als beeldend kunstenaar maakt hij gebruik van de materialen, technieken en gereedschappen uit zijn graffititijd, zoals markers, spuitbussen en brandblussers die hij met verf vult. 'In de toiletruimten van Het Nieuwe Instituut heb ik gebruik gemaakt van brandsprinklers,' vertelt hij. 'Het gebouw van Het Nieuwe Instituut heeft een industrieel karakter. De constructie van beton en de installaties voor licht, warmte en veiligheid zijn zichtbaar gebleven - dat gegeven heb ik voortgezet in mijn interventie. De kleuren van de verf reageren op de drie pilaren van Het Nieuwe Instituut: de RGB-kleuren, die voor beeldschermen worden gebruikt, staan voor de Digitale Cultuur; de CMYK-kleuren, toegepast bij drukwerk en print, staan voor Design en de primaire kleuren voor Architectuur. Die negen basiskleuren heb ik over de verschillende ruimten verdeeld.'
'Ik gebruik mechanische spuitinstallaties of computergestuurde printers om ruimtelijke verfinstallaties te maken. Graffiti gaat over handschrift. Omdat je illegaal in de publieke ruimte werkt, wil je anoniem blijven. Je handschrift maakt het werk herkenbaar voor ingewijden. Als beeldend kunstenaar ben je kenbaar. Daar heb ik het principe omgedraaid. Ik probeer mijn handschrift zo veel mogelijk uit mijn werk te bannen. Een spuitbus is een free hand materiaal, je maakt er uit de vrije hand vormen mee. Een machine maakt geometrische vormen, waardoor er in het gebruik van het materiaal een contradictie ontstaat.' Hij bedenkt een systeem dat zo rigide mogelijk is, maar waarvan hij de variabelen niet allemaal beheerst. Hij weet niet precies waar de verf terecht zal komen en in welke mate de verschillende kleuren elkaar zullen tegenkomen, vermengen en overlappen. 'Ik probeer het midden op te zoeken tussen beheersing en het toelaten van toeval. Ook de vorm van de ruimte bepaalt de uiteindelijke schildering. De ruimtes in Het Nieuwe Instituut hebben allemaal een afwijkende vorm, waardoor verschillende patronen ontstaan.'
De sprinklers die hij gebruikte om de verf te verspreiden, liet hij na afloop zitten. 'Als sporen van de actie in het werk achterblijven, merkt de bezoeker bij het betreden van de ruimte dat er een actie heeft plaatsgevonden.' Daarmee wil hij het performance-aspect van zijn werk benadrukken.
Rutger de Vries
Het werk van Rutger de Vries wordt beïnvloed door de tradities van zowel process painting als conceptuele kunst, waaruit experimentele handelingen en systematische logica voortkomen die zich voegen naar de voorhanden werkomstandigheden. Het uitbesteden van artistieke handelingen aan formule-achtige methodes roept associaties op met kunstenaars als Sol LeWitt, alhoewel zijn kanonieke statement "the idea becomes a machine that makes the art" in de praktijk van De Vries zich vertaalt naar zelfontwikkelde gereedschappen en computergestuurde machines. Door deze apparatuur te laten bepalen welke compositie, vorm en intensiteit de schilderingen en tekeningen krijgen, bevraagd en onderzoekt De Vries de betekenis en reikwijdte van zijn eigen auteurschap.