OntwerpplatformOntwerpplatform

Noot van de redactie, 14 juli 2023: dit interview gaat over de vorige visuele identiteit van Nieuwe Instiuut en de bijbehorende website in de periode tot en met 2022.

Met welke vraag werd je benaderd door Het Nieuwe Instituut?

Maureen Mooren: De directeur van Het Nieuwe Instituut, Guus Beumer, vroeg mij om na te denken over een samenbindende vorm waarbinnen verschillende grafisch ontwerpers de communicatiemiddelen van Het Nieuwe Instituut konden ontwerpen. Daarnaast vroeg hij mij om als art director van het geheel te functioneren en de ontwerpers te selecteren.

Wat was de reden om niet voor één ontwerper te kiezen, die één overal terugkerende, herkenbare grafische identiteit ontwerpt?

Het Nieuwe Instituut is een instituut voor architectuur, design en digitale cultuur. Grafisch ontwerp is een van designdisciplines. Het Nieuwe Instituut wil ontwerpers op verschillende manieren bij zijn activiteiten betrekken en een podium bieden, los van het gangbare tentoonstellingen- en lezingenprogramma. Deze manier van werken met verschillende ontwerpers is overigens niet nieuw. Ook het Mondriaan Fonds zoekt voor specifieke projecten verschillende ontwerpers, terwijl ze tegelijkertijd een duidelijke, door één ontwerper vormgegeven identiteit heeft. Het Centraal Museum Utrecht werkte lang geleden al met veel verschillende ontwerpers. Maar Het Nieuwe Instituut zet dit concept bewust in als een alternatieve tentoonstellingsvorm waarmee het ontwerpers in de openbare ruimte presenteert.

Wil Het Nieuwe Instituut hiermee ook een voorbeeld van goed opdrachtgeverschap geven?

Het werken met verschillende ontwerpers is vooral bedoeld om te laten zien wat er op dit moment speelt op het gebied van grafisch ontwerp. We leven in een tijd waarin culturele instellingen steeds minder risico durven nemen bij de vormgeving van hun communicatiemiddelen. Zelfs kleine instellingen huren steeds vaker grote bureaus in en kiezen niet meer voor de meer uitgesproken ontwerpers. Wij willen een platform bieden aan ontwerpers die op een onderzoekende manier met hun vak bezig zijn. Daarnaast geven we jonge, startende ontwerpers een kans om zich te presenteren. Jong en oud, lokaal, nationaal en internationaal, we laten een brede variëteit aan hedendaags ontwerp aan bod komen.

Maar hoe maak je zichtbaar dat al die verschillende ontwerpen familie van elkaar zijn, dat het steeds om een uiting van Het Nieuwe Instituut gaat?

Een voor de handliggende manier om de verschillende ontwerpen met elkaar te verbinden zou het gebruik van een klassiek logo zijn. Maar voor mijn gevoel lijkt het dan alsof Het Nieuwe Instituut de sponsor van het project is, in plaats van de initiatiefnemer en organisator. Ik heb ook overwogen om bepaalde beperkingen in te stellen, bijvoorbeeld een vaste kleur of lettertype. Maar al snel realiseerde ik me dat het niet zou werken als ik bijvoorbeeld Experimental Jetset zou dwingen om met de Times te werken. Dus dat idee heb ik ook naast me neergelegd. Om te benadrukken dat het een bewuste keuze is van Het Nieuwe Instituut om met al die verschillende ontwerpers te werken, besloot ik om hun naam naar voren te halen. Door het colofon als het ware op de cover te zetten. Zo ontstond een soort etiket met daarop ook de informatie over de programmalijn waar de tentoonstelling onderdeel van is. Daarnaast bevat ieder 'etiket' een omschrijving van de intentie van het betreffende project. Dus niet wát er te zien zal zijn, maar waarom. Welk vraagstuk wordt hier geagendeerd? Al die achtergrondinformatie breng ik steeds naar de voorgrond. Op het etiket, dat als een los element vastzit aan de communicatiemiddelen (folders, boekjes, etc.). Alleen bij de affiches is het etiket onlosmakelijk deel van het ontwerp. Dan merk je wat een opvallend groot blok het is. Daar voel je het spanningsveld tussen het vaste Het Nieuwe Instituut-etiket en het variërende ontwerp van de individuele ontwerper.

Het etiket is behoorlijk aanwezig, maar heeft tegelijkertijd een zeer neutrale vorm.

Dat klopt. Daar heb ik heel bewust naar gezocht, want ik ben helemaal niet zo'n neutrale ontwerper. Soms vraag ik me af of het niet nog iets te braaf is.

Naast het ontwerp van de communicatiemiddelen, speelt het grafisch ontwerp ook binnen de tentoonstellingen een belangrijke rol. Kun je daar tot slot iets over vertellen?

We nodigen per project een grafisch ontwerper uit die zowel de communicatie naar buiten als in de tentoonstelling vormgeeft. Bij veel tentoonstellingen is de grafische laag ondergeschikt aan het ruimtelijke ontwerp. Wij halen het grafisch ontwerp juist naar voren en geven ontwerpers de ruimte om een volwaardige bijdrage te leveren.

Interview: Lotte Haagsma