Ontwerpplatform
David Bennewith
David Bennewith werkte als grafisch ontwerper mee aan de tentoonstelling Munich 1972. The Design of a Democratic Body (2016).
Munich 1972
De Olympische Spelen van 1972 boden gastland West-Duitsland een uitgelezen kans zich aan de wereld te presenteren als een moderne, democratische en cultuurbewuste natie. In de voorbereiding van München 1972 speelden uiteenlopende ontwerpdisciplines een centrale rol. Architectuur, design en landschapsarchitectuur waren geïntegreerd in een totaalontwerp dat openheid en inclusiviteit moest uitstralen. Halverwege de Spelen kantelde dit zorgvuldig geconstrueerde beeld volledig doordat elf leden van de Black September-organisatie het Olympisch Dorp wisten binnen te dringen en de Israëlische ploeg gijzelde. Het Nieuwe Instituut vertelde dit controversiële verhaal door in _Munich 1972_ de ontwerpstrategieën van de organisatoren tegenover de tactieken te plaatsen die werden aangewend voor de ontregeling ervan.
Bennewith werd als grafisch ontwerper al in een vroeg stadium bij de totstandkoming van de tentoonstelling betrokken. 'Dat maakte het voor mij tot een dierbare en bijzondere ervaring. Ik zocht destijds naar een soort method-acting manier van ontwerpen - het letterlijk omzetten van specifieke materialen en beelden, die uit het onderzoek naar de olympische spelen van 1972 naar voren kwamen, in grafische elementen. Het idee was om daarmee de historische gebeurtenis die wereldwijd de aandacht trok als het ware opnieuw op te roepen.' De letters en afbeeldingen in de tentoonstelling werden bijvoorbeeld met schoensmeer ingekleurd; een materiaal waarmee de Black September-leden hun gezicht schminkten om niet herkend te worden. Bennewith gebruikte voor de teksten het lettertype uit de grafische identiteit van de spelen en omringde elke letter met een olympische cirkel. De informatie werd gedrukt op grote doorzichtige perspexplaten, in de vorm van olympische ringen en traan-emoji's gesneden, die los in de ruimte hingen. 'Ik wilde ook graag iets met zweet doen,' zegt Bennewith, 'bijvoorbeeld door vocht van de muren te laten druipen, maar dat bleek niet haalbaar.' Van Waldi, de teckel die als mascotte van de spelen diende, stond een houten pictogram in een van de leeggelaten gangen, als een soort 'non-way'-wegaanduiding.
Het team voor Munich 1972, dat naast Bennewith bestond uit onderzoekers Marten Kuijpers en Isa Fahrenholz en ruimtelijk ontwerper Bart Guldemond, werkte niet eerder samen en was door Het Nieuwe Instituut voor de gelegenheid samengebracht. 'Ik waardeer het als een instelling dit soort risico's neemt. Als onderzoekend, schrijvend en publicerend grafisch ontwerper, was het voor mij ideaal om zo dicht op de ontwikkeling van de inhoud te zitten. We ontmoetten elkaar regelmatig en de multidisciplinaire aanpak bood ruimte voor interessante discussies, met respect voor elkaars specifieke vaardigheden en interesses. Vanuit het grafische ontwerp kon ik, door middel van materiaal- en vormexperimenten, echt een bijdrage leveren aan de verbeelding van de inhoud. Ik voelde me uitgedaagd om met meer lef beslissingen te nemen en dingen uit te proberen. Het ontwerp van de tentoonstelling ontwikkelde zich gelijktijdig met het onderzoek van de curatoren, die worstelden met de manier waarop de verhalen moesten worden verteld. Het was geen gemakkelijk proces, maar een waardevolle ervaring die me ook als ontwerper heeft helpen groeien.'
De wens om tot een ontwerp te komen waarin de bezoeker zich opgenomen voelt, door bepaalde materialen te gebruiken in een poging dichter bij de inhoud te komen - voelde soms bijna onverantwoord, merkt Bennewith op. 'We waren ons ervan bewust dat het reproduceren van machtsstructuren - zelfs als je ze bekritiseert - ze meer aanwezig maakt. Je hebt als ontwerper daarin een bepaalde macht. Hoewel het misschien preciezer is om voor de beïnvloeding die in veel ontwerpen impliciet aanwezig is, de woorden "dwang" of "co-optie" te gebruiken. In de tentoonstelling_ Munich 1972_ was geen sprake van goedzakken of slechteriken, maar van verschillende werelden die op een vervreemdende manier verbeeld en gerepresenteerd werden door middel van overeenkomstige vormen van representatie en visuele strategie. Uiteindelijk is "macht" iets dat mensen op elkaar uitoefenen, daarvoor heb je geen ontwerp nodig.'
Open en inclusief: Interview met Marten Kuijpers en David Bennewith.
David Bennewith
David Bennewith, geboren in Nieuw-Zeeland en gevestigd in Amsterdam, is grafisch ontwerper en onderzoeker. Onder de naam Colophon werkt hij aan onderzoek en in opdracht aan projecten gericht op letterontwerp en typografie. Hij deed uitgebreid onderzoek naar Nieuw-Zeelandse letterontwerpen, met name naar het werk van Joseph Churchward over wie hij in 2009 een monografie publiceerde. Bennewith is hoofd van de grafische ontwerpafdeling aan de Gerrit Rietveld Academie, Amsterdam.