Natuur & Ruimtelijk OntwerpNatuur & Ruimtelijk Ontwerp

Westland, Zuid-Holland
LOLA Landscape Architects

Het project 'Poelzone' vergroot de waterbuffer en schept een natuurlijke én recreatieve, groene verbinding dwars door de kassen van het Westland. De ontwerpers verbeteren de biodiversiteit in het kassengebied, waar weinig ruimte is voor natuur. Langs de groene route worden zogenaamde natuurwerken toegevoegd: kunstwerken die de ecologische ingrepen ervaarbaar maken. Uitgangspunt is een wederzijds voordeel voor mens én natuur: de natuur vergroot de leefbaarheid van het gebied voor de bewoners van het Westland. Zo ontstaat meer betrokkenheid bij de natuur. Die betrokkenheid bij alle lagen van de bevolking kan volgens de ontwerpers op termijn de gevolgen van klimaatverandering terugdringen.

Het wateroppervlak wordt vergroot door de aanleg van natuurvriendelijke oevers en nieuwe watergangen. Hierdoor wordt de leefruimte van lokale dieren en planten vergroot en de biodiversiteit verhoogd. Wandel- en fietsroutes langs de natuurwerken zorgen ervoor dat gebruikers de natuur van dichtbij kunnen ervaren.

Belemmeringen
De deelnemende partijen hadden van tevoren niet hetzelfde begrip van natuur. Zo waren er verschillende antwoorden op de vraag in hoeverre 'natuur' beheersbaar is of moet zijn. Vertegenwoordigers van de glastuinbouwers waren bezorgd over mogelijk negatieve effecten van de ontworpen 'natuur' op hun bedrijven. Ze waren bang dat zaden en ziektes de glashuizen zouden kunnen binnendringen. Voor hen spelen economische belangen een rol.
Watergangen en natuurvriendelijke oevers worden normaliter binnen gestandaardiseerde afmetingen gerealiseerd. Die standaardisatie liet weinig ruimte voor een afwijkend ontwerp. Ook het beheer van waterpartijen en landschappelijke elementen is gestandaardiseerd en beperkte de ruimte voor het landschapsontwerp.

Omgang met belemmeringen
Om tot een overeenstemming met de glastuinbouwers te komen, zijn de in het ontwerp te gebruiken inheemse plantensoorten nauwkeurig met hen afgestemd. Door succesvolle, gerealiseerde voorbeelden en aantrekkelijke verbeeldingen te tonen, werden stakeholders als het hoogheemraadschap Delfland en de gemeente Westland overtuigd van de mogelijkheden van het ontwerp. Mede hierdoor kon de ontwerper afwijken van de standaardisatie in afmetingen en beheer.

Leermomenten
Om kennisverbreding te bereiken is het uiterst belangrijk al tijdens de ideeënvorming ecologen bij het natuur-inclusief ontwerpen te betrekken.

Succesfactoren
Bewoners en tuinbouwers uit de omgeving werden vroegtijdig bij het ontwerp betrokken door een zogenaamde veldtocht: een excursie door het gebied onder begeleiding van de ontwerpers. Door hun uitleg werd het ontwerp, nog voordat de uitvoering begon, heel tastbaar. De ongedwongen, op de verbeelding inspelende omgang met ecologie, wordt als tweede succesfactor gezien. Door de toevoeging van de beestenbomen, de vispaaiplaats en de andere natuurwerken ontstond een verrassend ontwerp dat een nieuwe manier van kijken naar de natuur oplevert.

• Looptijd: 2012 - 2015
• Grootte: 15 ha
• Schaalniveau: gebied én objecten
• Status: in uitvoering
• Opdrachtgever: gemeente Westland
• Stakeholders: gemeente Westland | Hoogheemraadschap Delfland | Rijksoverheid | Provincie Zuid-Holland |vertegenwoordigers glastuinbouw | vertegenwoordigers omwonenden | RPS advies- en ingenieursbureau
• Gebruikers: regionaal recreatief publiek + glastuinbouwers en omwonenden + dieren: kleine zoogdieren, vogels, vissen, insecten + inheemse planten