Nieuwe Instituut
Nieuwe Instituut

Huis Sonneveld

Natuur & Ruimtelijk Ontwerp

Home

Project: Ecologisch Energie Netwerk (EEN)

Eindhoven (pilot)
STUDIO 1:1 in samenwerking met LOLA Landscape Architects en .FABRIC

Introductie

In het project EEN (Ecologisch EnergieNetwerk) worden de mogelijkheden voor natuurontwikkeling van het maaiveld onder hoogspanningslijnen onderzocht. Door veiligheidswetgeving zijn deze gebieden onbebouwd en liggen ze er verlaten bij. Door de toenemende energiebehoefte zal het energienetwerk verder worden uitgebreid. De ontwerpers zien mogelijkheden voor het ontwikkelen van een wijdvertakt ecologisch netwerk onder de lijnen. Zo kan de uitbreiding van het hoogspanningsnetwerk onverwacht een impuls geven aan het stagnerende natuurbeleid, ooit vertaald in een Ecologische Hoofd Structuur (EHS) en kan de ruimtelijke kwaliteit van de gebieden in één moeite door verbeterd worden.

Ontwerpstrategie om een samenhangend ecologisch netwerk en een waardevolle recreatieve structuur

Bestaande natuurgebieden in Nederland kunnen door de groene ruimten onder de hoogspanningslijnen met elkaar worden verbonden tot een wijdvertakt netwerk: het ecologische energienetwerk EEN. In het bebouwde gebied vormen de ruimten onder de lijnen groene aders die natuurgebieden met elkaar verbinden en de biodiversiteit verhogen. De zones kunnen hier een recreatieve functie krijgen. In een pilot wordt de eerste kilometer EEN gerealiseerd.

De ruimte onder de hoogspanningslijnen in het stedelijke gebied hebben een lage ruimtelijke en ecologische kwaliteit.

De tracés 'snijden' dwars door alle typen land: landbouwgebied, bossen, stedelijk gebied en bedrijventerreinen. De veiligheidszone blijft vrij van bebouwing.

Gedeeltelijk vallen bestaande natuurgebieden samen met tracés van het hoogspanningsnetwerk. Door het Ecologisch Energie Netwerk kunnen deze natuurgebieden aan elkaar gekoppeld worden.

Het Ecologische Energie Netwerk heeft drie hoofddoelen: het versterken van de biodiversiteit in de stad, het scheppen van nieuwe recreatiegebieden en het onderling verbinden van natuurgebieden.

De biodiversiteit zal door het doorlopende Ecologisch Energie Netwerk (EEN) toenemen. Dier- en plantensoorten kunnen zich via de groene aders onder de hoogspanningslijnen uitbreiden.

Afhankelijk van de grondsoort, de al aanwezige flora en fauna en de bebouwing ontstaan nieuwe leefomgevingen voor dieren en planten onder de lijnen.

Afhankelijk van de grondsoort, de al aanwezige flora en fauna en de bebouwing ontstaan nieuwe leefomgevingen voor dieren en planten onder de lijnen.

De groene ader verbindt buitenstedelijke ecologische gebieden, waardoor de rijkdom aan dieren- en plantensoorten zich kan uitbreiden.

Tactieken

Belemmeringen
Aan de basis van het project staat het afstudeerproject van Lucas Zoutendijk (STUDIO 1:1) aan de Design Academy te Eindhoven. Daarop volgde een gesubsidieerd onderzoekstraject (binnen de Studio for Unsolicited Architecture) in samenwerking met LOLA Landscape Architects en .Fabric. De stap van onderzoek naar concreet pilotproject was complex. De meerwaarde van het project moest namelijk vooraf inzichtelijk worden gemaakt voor de potentiële opdrachtgevers van de pilotlocatie. Voor elke betrokkene partij moest uitgewerkt worden wat de concrete voordelen van het project op de specifieke locatie zouden zijn.

Omgang met belemmeringen
Al tijdens de onderzoeksfase zijn de communicatie en inhoud van het project toegesneden op het overtuigen van potentiële opdrachtgevers. Aan het begin van de opdrachtfase is het totaalconcept omgezet naar een concreet pilotproject: het realiseren van de eerste kilometer van het Ecologisch Energie Netwerk. De locatie voor de pilot is in samenspraak met de opdrachtgever gekozen. Het concept is door een consortium (de drie initiërende bureaus, TenneT en het Ministerie van Economische Zaken) verder uitgewerkt, waardoor de meerwaarde voor verschillende lokale stakeholders zoals de gemeente, woningbouwcorporatie, plaatselijke ondernemers en bewoners inzichtelijk geworden is. De meerwaarde van het project bestond voor TenneT uit het verminderen van de maatschappelijke weerstand tegen de hoogspanningslijnen. De betrokken woningbouwcorporatie zag een meerwaarde in de verwachte waardestijging van nabijgelegen woningen. De gemeente zag voordelen in de verbetering van de ruimtelijke kwaliteit in de wijk.

Evaluatie

Leermomenten
Belangrijk was het al tijdens de onderzoeksfase betrekken van samenwerkingspartners (LOLA en .Fabric) en externe deskundigen (Alterra en het Planbureau voor de Leefomgeving). Het concept kreeg een realiteits-toets en de daadwerkelijke ecologische en ruimtelijke meerwaarde werd inzichtelijk. Alterra onderzocht het verhogen van de biodiversiteit en het Planbureau berekende de ecologische footprint van de ruimte onder het hoogspanningsnet. Net zo belangrijk was het in een vroeg stadium betrekken van grote partijen en stakeholders - in dit geval TenneT en het Ministerie van Economische Zaken - bij het project.

Succesfactoren
Door het honoreren van de subsidieaanvraag (Studio for Unsolicited Architecture) kon binnen een samenwerkingsverband onderzoek gedaan worden. Het winnen van de 1e prijs van The Green Architecture Competition heeft TenneT en het Ministerie van Economische Zaken van de meerwaarde en kwaliteit van het concept overtuigd. Een positieve rol speelde ook de toezegging van de gemeente en de woningbouwcorporatie om als partner het project verder uit te werken. Hun vertrouwen in het project heeft in hoge mate bijgedragen aan de succesvolle doorontwikkeling van de pilot.

Facts

Looptijd: 2010 - 2014
Grootte: 37 ha (pilot Eindhoven)
Schaalniveau: Landschappelijk, wijk en object
Status: Strategie en pilotproject

Opdrachtgever: Eigen initiatief: afstudeerproject Design Academy (2010) | Studio for Unsolicited Architecture (2011) | TenneT, Ministerie van Economische Zaken (vanaf 2012)
Stakeholders: Planbureau voor de Leefomgeving | Alterra Wageningen UR | Gemeente Eindhoven | Woonbedrijf | Provincie Noord Brabant | Bewoners.
Gebruikers: Flora + fauna + bewoners en lokale ondernemers + recreanten

Nieuwsbrief

Ontvang als eerste uitnodigingen voor onze events en blijf op de hoogte van komende tentoonstellingen.