Natuur & Ruimtelijk OntwerpNatuur & Ruimtelijk Ontwerp

IBA Wilhelmsbrug, Hamburg, Duitsland
ARUP

De Algengevel is opgebouwd uit gevelelementen van steeds twee glazen panelen. Tussen die panelen groeien algen onder invloed van het zonlicht. Het project is ontstaan als prijsvraaginzending voor de Internationale Bauaustellung (IBA) in Hamburg. Twaalf appartementen profiteren van de eigenschappen van de snel groeiende algen, die warmte-energie leveren aan het gebouw en tegelijkertijd fungeren als zonwering.

Algen groeien sneller dan ander plantaardig materiaal en produceren daardoor sneller biomassa (drooggewicht van organismen) dan bijvoorbeeld hout. De snel groeiende algen in de gevelpanelen worden dan ook ingezet voor biomassa- en warmteproductie. In een waterig medium kunnen de algen met behulp van pompen verplaatst en vervolgens geoogst worden. De door de zon opgewarmde vloeistof wordt gebruikt voor de verwarming van de appartementen.

Als de zon schijnt, groeien de algen binnen de gevelelementen. Uit de geoogste algen wordt in een vergistingsinstallatie methaangas gemaakt.

Belemmeringen
De gevel moest binnen 3 jaar van idee naar praktische toepassing ontwikkeld worden. Dat was een ambitieus plan voor zo'n korte periode. Bovendien wilde men in eerste instantie naast de algengevel een ander experimenteel element realiseren: een tweede actieve huid rondom de verblijfsruimten met een zogenoemde 'mezzo-climate', een leefklimaat tussen binnen en buiten. De inschatting was dat beide ideeën in de beschikbare tijd niet tegelijk zouden kunnen worden ontwikkeld.

Omgang met belemmeringen
Er is gestart met het maken van een testversie. Hiervoor is intensief samengewerkt met een producent die ervaring had met het ontwikkelen van gevelelementen. Hierdoor, en door de financiële steun van de Duitse overheid via het programma 'Zukunftbau', kon in korte tijd aangetoond worden dat het concept werkt. Na een geslaagde test trok de Internationale Bauausstellung (IBA) een aannemer/ontwikkelaar aan, die het woningbouwproject inclusief de algengevel heeft gerealiseerd. Het project is dus in twee fasen geknipt. Door de focus op het gevelelement verdween de ambitie van de 'mezzo-climate' naar de achtergrond.

Leermomenten
Competities zoals die van IBA zijn bij uitstek geschikt om visionaire ideeën te toetsen. Belangrijk was de focus op één innovatie, in dit geval de algengevel, waardoor het 'mezzo-climate' kwam te vervallen. Het zoeken van ervaren partners was essentieel. Het ontwikkeltraject van het gevelelement is bewust in twee fasen opgeknipt, om vertrouwen te winnen en nieuwe stakeholders zoals de aannemer/ontwikkelaar aan te laten haken.
Ondanks de relatief lage energieopbrengst in relatie tot de kosten, heeft men de ontwikkeling voortgezet. De waarde van het project ligt vooral in het zichtbaar maken van het idee dat algen in de toekomst een bijdrage aan de energievoorziening kunnen leveren, en dat de productie hiervan kan worden geïntegreerd in gebouwen. Dit vertaalt zich nu al in commerciële waarde voor het bedrijf Colt International, dat de algengevel als product verkoopt: de zogenoemde SolarLeaf.

Succesfactoren
Een inspirerend idee, de kennis om een product te ontwikkelen, de bereidheid tot samenwerking en de beschikbaarheid van voldoende tijd en geld hebben gezorgd voor een succesvolle realisatie. De geringe tijd die vanwege de opening van de IBA in 2013 beschikbaar was, heeft uiteindelijk een positieve invloed gehad. De ervaring van Colt International met gevelbouw en de commerciële potentie die zij zagen in de gevel was doorslaggevend voor het slagen van het project. Het project is ook een succes door de veelvuldige publicaties en de toekenning van prijzen: de gevel laat de potenties van algen(productie) in de nabije toekomst concreet en beeldend zien.

• Looptijd: 2010 - 2013
• Grootte: 200m2
• Schaalniveau: Object en gebouw
• Status: Uitgevoerd
• Opdrachtgever: Bundesministerium für Verkehr, Bau und Stadtentwicklung | Zukunftbau | Internationale Bauaustellung (IBA) Hamburg | Otto Wulff Bauunternehmung GmbH
• Stakeholders: SSC Strategic Science Consult GmbH | Colt International | Architekturbüro Splitterwerk | IMMOSOLAR GmbH | IBA Internationale Bauausstellung (gebiedsontwikkeling)
• Gebruikers: Bewoners van de appartementen in het gebouw + Demonstratie- en promotieproject voor stakeholders