Architectuur Dichterbij. 18 verhalen over erfgoed en innovatie
Nieuwe Instituut beheert de Rijkscollectie voor Nederlandse Architectuur en Stedenbouw, een archief met zo’n vier miljoen documenten. Tijdens het fotograferen en digitaliseren van deze documenten ontstaan er incidenteel ‘happy accidents’. Denk aan overbelichting, storingen, beweging tijdens de opname, een moiré-effect of te grote bestanden. Het levert beelden op die onbruikbaar zijn voor onderzoek en publicatie, maar die wel de complexiteit tonen van het converteren van analoog materiaal naar een digitaal bestand.
Tekst Brittany Brighouse
Onderstaande afbeeldingen tonen enkele van deze onverwachte en kleurrijke resultaten van het digitaliseringsproces. Ze illustreren de technische uitdagingen bij het maken van 1:1 kopieën van archiefmateriaal, waarmee ze zichzelf gered hebben uit de prullenbak van de computer. Bezit een digitaal bestand nog een zekere vorm van fysieke materialiteit? Wat gebeurt er als het digitale opnieuw analoog wordt gemaakt? De resultaten illustreren het proces van het opnieuw verbeelden van materiele objecten binnen het digitale domein. Je ziet zowel digitale als analoge fouten die in het DigiLab van het Nieuwe Instituut zijn gemaakt en hoe ze zijn ontstaan.
Te groot bestand
Dit is een tekening van de oostelijke gevel van het Rijksmuseum in Amsterdam, getekend door Pierre Cuypers. De afbeelding werd gefotografeerd in 35 segmenten en samengevoegd tot een afbeelding met een hoge resolutie van 6 GB, zodat je kunt inzoomen en elk detail van de tekening kunt bekijken. De resolutie van het beeld is zo hoog dat het langzaam van onze monitoren verdween, één blauw vierkantje per keer..
Stitch-fout
Wanneer een tekening te groot is voor de camera moeten we meerdere foto's maken van het object om het later samen te voegen met behulp van een script in Photoshop. Soms sluiten de afbeeldingen niet goed op elkaar aan, waardoor er een fout optreedt. Dit is zo’n voorbeeld van een stitch-fout.
Belichtingswaarschuwing
Voordat iets gefotografeerd kan worden moet de cameraopstelling gekalibreerd worden voor scherpte, kleur en witbalans. Deze afbeelding toont een overbelichtingswaarschuwing waarbij het rood aangeeft dat het witte vlak overbelicht is. In de afbeelding kun je ook het gezicht van een collega weerspiegeld zien , wat aangeeft dat het gezicht te helder op het oppervlak schijnt.
Moire-effect
Moiré is een interferentiepatroon dat optreedt wanneer twee reeksen lijnen onder een iets afwijkende hoek over elkaar worden gelegd. Bij het digitaliseren van de collectie komt dit vaak voor wanneer het patroon van de camerasensor botst met de grafische patronen die in een object wordt afgebeeld. Voorbeelden van archiefmateriaal dat last heeft van moiré zijn gedrukt materiaal zoals kranten, tijdschriften, posters en andere vormen van bedrukt papier. Hieronder staan een paar voorbeelden van moiré: een afdruk van een digitale tekening, en een foto in een tijdschrift.
Om dit probleem op te lossen, plaatsen we vaak het object schuin onder de camera om de botsing van het patroon van de camerasensor met het bedrukte materiaal tegen te gaan.
Camerafout
Voor Architectuur Dichterbij was het belangrijk dat het digitaliseren van archiefmateriaal in een hoog tempo zou gebeuren, maar ook dat de beelden van de hoogste kwaliteit zijn en aan de internationale richtlijnen voor het vastleggen van cultureel erfgoed voldoen. Met dit in gedachten werd de Phase One iXG aangeschaft, een camera die speciaal is ontworpen voor cultureel erfgoed. De lens is speciaal geslepen om een plat oppervlak vast te leggen met aan de randen minimale vervorming. Tijdens het zes jaar durende project heeft de Phase One-camera slechts een handvol storingen vertoond, waarvan er hier één wordt afgebeeld.
Fouten bij het laden
Fouten tijdens het laden komen vaak voor tijdens de kwaliteitscontrole van de scans. Elke afbeelding wordt geëxporteerd als TIFF om ervoor te zorgen dat de digitale afbeelding in de toekomst in de hoogste kwaliteit bewaard kan blijven. Een TIFF-bestand is relatief groot; de gemiddelde ontwerptekening is tot gemiddeld 300MB groot. Dit betekent dat de kwaliteitscontrole veel verwerkingskracht van de computers vereist, wat kan leiden tot lange laadtijden of haperingen. Dit zijn een aantal voorbeelden van bestanden die niet goed laden door de hoeveelheid rekenkracht die nodig is om de afbeeldingen op het scherm weer te geven.
Kabel te lang
Bij het digitaliseren wordt voornamelijk gebruik gemaakt van camera's om 1:1 reproducties van objecten te maken. Dit doen we door de camera aan de computer te koppelen, zodat de beelden direct op het scherm verschijnen. Tijdens het digitaliseren van dia's, bleef er een storing optreden op het scherm; CMYK-kleuren sijpelden door de digitale beelden, waardoor er prachtige maar nutteloze beelden ontstonden. Uiteindelijk ontdekten we dat de kabel te lang was. Toen we kortere kabels gingen gebruiken, was het probleem opgelost.
Spontane opnames
Niet alleen digitale fouten komen voor, maar ook menselijke fouten. Dit kan gebeuren door simpelweg per ongeluk op een knop te klikken of onze handen of gezichten in beeld te laten verschijnen.
Lichtverstrooiing
Deze afbeelding maakt ook gebruik van een waarschuwing voor overbelichting. Hier hebben we de belichting met opzet aangepast om te zien hoe het licht over het oppervlak werd verspreid. In deze afbeelding is te zien hoe de LED-verlichting die in het DigiLab wordt gebruikt, zich over het papier verspreidt. In dit geval is het licht relatief gelijkmatig verspreid, ook al lijkt dat op het eerste gezicht niet zo.
Beweging
Beweging hoort bij menselijke fouten, maar verdient een eigen rubriek. Dit zijn twee voorbeelden van beelden waarbij beweging te zien is.