Het Nieuwe Instituut in 2016Het Nieuwe Instituut in 2016

2016 was voor Het Nieuwe Instituut een bijzonder productief jaar. Ruim 700.000 bezoekers vormden het concrete resultaat van de vele activiteiten die in binnen- en buitenland werden georganiseerd. Nog eens een half miljoen mensen waren via de website en bijvoorbeeld het portaal van het architectuurarchief te gast in het digitale instituut. Het laatste jaar van de beleidsperiode 2013 - 2016 bevestigde daarmee de groeiende impact die Het Nieuwe Instituut met zijn publieksactiviteiten heeft.

Ook in andere opzichten - bijvoorbeeld in de kwaliteit van het onderzoeksprogramma, de voortrekkersrol bij de omgang met fysiek en digitaal erfgoed, de succesvolle bemiddelaarsrol voor buitenlandse bezoekers en de versterking van het educatieaanbod - is duidelijk geworden dat het instituut er uitstekend in slaagt zijn missie ten uitvoer te brengen. Het Nieuwe Instituut bewijst zich als de unieke plek waar alle ontwerpende disciplines vanuit een integraal perspectief worden benaderd, en waar het vernieuwend vermogen van architectuur, design en digitale cultuur niet alleen wordt onderzocht en besproken, maar ook zichtbaar wordt gemaakt. De gekozen werkwijze, die veelal onderzoekend is en nieuwe modellen van ontsluiting en kennisdeling introduceert, is gericht op een breed publiek: van algemeen geïnteresseerd cultuurpubliek tot internationale specialisten, van wetenschappelijk onderzoekers, museumcuratoren en schoolkinderen tot professionele architecten en ontwerpers.

In 2016 realiseerde Het Nieuwe Instituut 2 overkoepelende programma's. In Nederland alleen werden 38 tentoonstellingen geopend, aangevuld met 4 buitenlandse presentaties waaronder de Nederlandse bijdrage aan de Architectuurbiënnale van Venetië en andere internationale manifestaties. Er zijn bovendien 55 symposia en conferenties georganiseerd, waaronder 45 succesvolle Thursday Night bijeenkomsten. In verschillende buitenlanden was het instituut organisator van 3 seminars, 4 dialogen, 2 workshops en een conferentie, en was het mede-uitgever van een publicatie. Via een Open Call konden 4 nieuwe research fellows worden geselecteerd uit 243 aanmeldingen en in het kader van het Internationale Bezoekersprogramma werden 167 bezoekers ontvangen.

De unieke cultuur-maatschappelijke opdracht en het bijbehorende brede instrumentarium zijn ook in 2016 ten volle benut om invulling te geven aan de missie van Het Nieuwe Instituut, te weten het aan de hand van actuele ontwikkelingen, zowel de publieke waardering voor de betekenis van de disciplines architectuur, design en digitale cultuur te verhogen, als ook de wisselwerking tussen de disciplines te versterken.

Bij de twee overkoepelende programma's die Het Nieuwe Instituut in 2016 verder uitbouwde, gaat het respectievelijk om De Staat van Eindhoven en Ontwerpatelier Rotterdam. Beide programma's kennen een sterk lokale/regionale oriëntatie, maar door hun voorbeeldwerking laten ze zien hoe ook in andere steden en regio's ontwerpen kan worden ingezet bij de inrichting van de toekomstige samenleving in een toenemend decentraal bestuurd land.

Het jaar kende, voor wat betreft de tentoonstellingen in de thuishaven van Het Nieuwe Instituut, twee seizoenen. Tot en met de zomer fungeerde de complete publieksruimte van het instituut als Tijdelijk Modemuseum, een project dat al in 2015 was gestart en dat zichzelf gedurende de looptijd van de verschillende presentaties voortdurend vernieuwde met tentoonstellingen over de meest uiteenlopende perspectieven op mode, en daarnaast een reflectie bood op de betekenis van een museum rond deze ontwerpdiscipline.

In juni opende een reeks exposities rond het centrale thema het Nieuwe Lichaam, geïnspireerd door de Olympische Spelen van Rio de Janeiro die op dat moment van start gingen. De groeiende rol van technologie (en dus van ontworpen producten) op het menselijk lichaam kwam aan bod in The Life Fair, terwijl de installatie Control Syntax Rio juist het collectieve lichaam van de stad tot onderwerp had: een lichaam dat tijdens de Olympische Spelen voortdurend en met behulp van alle beschikbare middelen werd beveiligd. In de tentoonstelling Munich 1972 werd ingezoomd op de laatste naïeve Spelen, toen juist architectuur en design een uiterst belangrijke rol speelden in de ambitie om een vriendelijk, vredig en open evenement te organiseren: een ambitie die aan zijn eigen uitgangspunt ten onder ging toen een gijzeling de droom verstoorde.

Ook op andere locaties in Nederland organiseerde het instituut tentoonstellingen en werkte het bijvoorbeeld door middel van bruiklenen mee aan exposities van derden. Tijdens de Dutch Design Week werd in De Kazerne (Eindhoven) een overzicht getoond van de New Material Award 2016, met Olivier van Herpt als winnaar van de Award en Diana Scherer als winnaar van het New Material Fellowship.

De Nederlandse deelname aan de Architectuurbiënnale van Venetië (onder regie van Het Nieuwe Instituut) was de inzending BLUE: Architectuur van VN Vredesmissies, een project geïnitieerd door architect Malkit Shoshan en uitgevoerd in samenwerking met grafisch ontwerper Irma Boom. Shoshans doorlopend onderzoek naar architectuur in conflictgebieden sloot direct aan bij het overkoepelend thema van de Architectuurbiënnale 2016: 'Reporting from the Front'. Andere internationale presentaties werden gemaakt voor de Biënnales van Shenzhen, Londen en Istanboel.

Via het Agentschap voor Architectuur, Design en Digitale Cultuur is Het Nieuwe Instituut verantwoordelijk voor de uitvoering van het Internationaal Bezoekersprogramma. Dit uiterst werkzame instrument brengt buitenlandse professionals (journalisten, curatoren, professionele ontwerpers, onderzoekers, docenten etc.) naar Nederland; bijvoorbeeld naar de IABR, de Fashion Week of de Dutch Design Week. In 2016 werden 167 nieuwe internationale contacten toegevoegd aan dit netwerk voor dialoog en kennisuitwisseling.

Het wekelijkse Thursday Night programma benut wisselende formats om het discours in architectuur, design en digitale cultuur te stimuleren. De avonden verbinden bestaand en nieuw publiek aan het instituut. In 2016 is duidelijk geworden dat het laagdrempelig karakter van de Thursday Nights in een duidelijke behoefte voorziet. De 45 bijeenkomsten werden drukbezocht en versterken de herkenbaarheid van de agenda van Het Nieuwe Instituut. Kennisdeling (onderzoek), netwerkfuncties, talentontwikkeling, partnerships en actualiteit komen allemaal aan bod.

In relatie tot de Wereldtentoonstelling in Milaan organiseerde Het Nieuwe Instituut met het project The Mansholt Letter drie seminars rond de verbinding tussen ontwerpen en het actuele voedselvraagstuk. In het kader van de tentoonstelling Maatwerk/Massarbeit in het Deutsches Architekturmuseum (Frankfurt am Main) was het instituut medeorganisator van enkele dialogen over de huidige praktijk van architectenbureaus uit Nederland en Vlaanderen. En als onderdeel van het project Round 'n Around realiseerde het in samenwerking met de Hogeschool van Amsterdam en de Universiteit van Sao Paulo twee workshops, een conferentie en een publicatie in Sao Paulo.

Begin 2016 lanceerde Het Nieuwe Instituut een Open Call for Fellows voor de periode juni tot en met december 2016. Uit de 243 ingediende voorstellen selecteerde een internationale jury vier research fellows: Andrea Bagnato, Noam Toran, Simone Niquille en Füsun Türetken.

In 2016 kon het Rijksarchief - in het kader van acquisitie van het archief van MVRDV - de maquettes en de papieren archieven van het bureau aan het eerder verkregen digitale materiaal toevoegen. In 2016 werd gewerkt aan een traject ten behoeve van het beheer en behoud van zogenaamde Digital Born archieven en verzamelingen.

Gedurende 2016 zijn alle reeds geïnventariseerde archieven aan de database toegevoegd. Hiervoor zijn circa 650 archiefinventarissen (met in totaal 72.000 records) ingevoerd die nu via het Zoekportaal doorzoekbaar zijn. Binnen het Zoekportaal zijn 170.000 gedigitaliseerde afbeeldingen beschikbaar. Het Zoekportaal werd in 2016 door 71.500 gebruikers bezocht.

In mei 2016 sprak de Raad voor Cultuur een negatief oordeel uit over het Beleidsplan 2017 - 2020. Hoewel de Raad instemming betuigde met de visie van Het Nieuwe Instituut, waren er bedenkingen bij de uitwerking. Het instituut gebruikte de zomer voor het schrijven van een bijgesteld en verscherpt plan, dat in het najaar een positief advies kreeg van de Raad voor Cultuur (en inmiddels wordt uitgevoerd).

Zonder de inbreng van vele ontwerpers, makers, denkers, partners, medewerkers, vrienden en anderen met wie Het Nieuwe Instituut in 2016 samenwerkte, waren deze resultaten ondenkbaar geweest. Daarom bedankt Het Nieuwe Instituut iedereen die betrokken was.