Through Queer EyesThrough Queer Eyes

Onbekende naakte jongeman in boot. Glasnegatief in archief Eibink en Snellebrand. Collectie Het Nieuwe Instituut, CAND eibi193. “naar vriendschap zulk een mateloos verlangen” (Uit het gedicht: ‘aan eenen jongen visscher” van Jacob Israel de Haan)

Bestaat er zoiets als een 'queer space' en kan dit worden ontworpen? Deze avond werd het Rijksarchief voor Architectuur en Stedenbouw bekeken through queer eyes. Op zoek naar sporen van de queer emancipatiegeschiedenis aan de hand van uiteenlopende bijdragen. Met archivaris Alfred Marks, politicoloog Mounir Samuel, filmmaker Tim Leyendekker, Prof. Jasmine Rault, architect Riëtte van der Werff en architect/onderzoeker Dirk van den Heuvel. Moderator is Flora van Gaalen (Het Nieuwe Instituut).

Zij lieten ieder een ander licht schijnen op het onderwerp. Waar de één het openbare mannentoilet als ontmoetingsplek en fundamenteel onderdeel van de emancipatiegeschiedenis van de homo-man zag, zag de ander een ruimte die vrouw- en transgender-onvriendelijk is. Men was het er over eens dat 'queer space' in ieder geval ruimte is die niemand uitsluit of geweld aan doet. Maar de grote vraag die bleef hangen was: hoe ontwerp je een architectuur die fluïde is en ruimte biedt aan veranderende identiteiten? Dat ook het Rijksarchief voor Architectuur nog wel wat andere perspectieven kan gebruiken werd duidelijk toen werd genoemd dat van de meer dan 200 archieven nog geen 15 van vrouwen zijn. Inspiratie voor een volgende editie!

Lees de column van Mounir Samuel

Lees het statement van Dirk van den Heuvel

Aan de hand van de archieven van de belangrijkste architecten en stedenbouwers biedt het Rijksarchief voor Architectuur inzicht in de ontwikkeling van de Nederlandse architectuur en maatschappij van de afgelopen 130 jaar. In de 4.000.000 tekeningen, schetsen, maquettes, zakelijke en persoonlijke correspondentie, foto's, affiches en verzamelde knipsels liggen talloze verhalen besloten. Ook verhalen die tot nog toe verborgen zijn gebleven omdat niemand er nog oog voor heeft gehad. Voor de Dwars door het Archief-avonden worden uiteenlopende mensen uitgenodigd om op ontdekkingsreis in het archief te gaan en zo nieuwe perspectieven te introduceren.

Archivaris Alfred Marks kent als geen ander de omvangrijke collectie architectuurtekeningen, foto's, maquettes en objecten van Het Nieuwe Instituut. Hij is al jaren werkzaam in het archief en stelde onder meer van 2014 tot 2016 de tentoonstellingsreeks Verrassende Vondsten samen. Vanuit een eigen roze blik bekeek Marks het archief, onder andere dat van architect Arthur Staal die als winnaar van de Prix de Rome op een motorfiets rond de Middellandse Zee heeft gereisd en daarbij veel heeft gefotografeerd.

Lees het interview met Marks naar aanleiding van de Verrassende Vondsten in de context van het Tijdelijk Modemuseum.

Jasmine Rault is assistent-professor Cultuur en Media aan het Eugene Lang College, The New School in New York, en betrokken bij FemTechNet, een netwerk van wetenschappers en kunstenaars werkzaam op het grensvlak van technologie en feminisme. Rault houdt zich bezig met thema's rond feministische en 'queer' architectuur en design, affectieve en culturele economieën, en kunst- en sociale bewegingen. Ze publiceerde het boek Eileen Gray and the Design of Sapphic Modernity: Staying In en werkt momenteel samen met T.L. Cowan aan _Checking In: Feminist Data, Affect and Labor in Networked Publics and Privates, _en Feeling Speculative in Digital Space: Building a Feminist and Queer Digital Archive.

Filmmaker en fotograaf Tim Leyendekker maakt videokunst en projecties waarmee hij de conceptuele en formele grenzen van cinema als verhalend medium exploreert. Hij maakte onder meer de korte films _Opening Night _(2009), _The Healers (2010), _en _Blinder (2015)._The Healers is een drieluik over de gay partyscene in Rotterdam van midden jaren negentig: de spanning van de nacht, de locatie, de date. Leyendekker ontleedt met grote precisie een sociale omgeving die door illusies bijeen wordt gehouden.

Architect/onderzoeker Dirk van den Heuvel is hoofd van het Jaap Bakema Study Centre en geeft les aan de faculteit Bouwkunde van de TU Delft. Vanuit een persoonlijk en politiek perspectief is hij geïnteresseerd in de mogelijke vormen van een inclusieve, open samenleving die ruimte biedt voor diversiteit. Het onderwerp van 'queer spaces' is in de architectuur onderbelicht en daagt tegelijkertijd uit om met andere ogen naar de geschiedenis en de ontwerpdiscipline te kijken.

Riëtte van der Werff is architect en voert sinds 2005 haar eigen bureau De Werff Architectuur in Den Haag. Voor OutForever en de Coöperatieve Vereniging De Roze Hallen heeft zij een wooncomplex van veertien koopwoningen ontworpen speciaal voor LHBT-ers van 55 jaar en ouder. Het bouwkavel aan de Amsterdamse Bilderdijkgracht werd verworven na het winnen van een competitie tussen zelfbouwgroepen. Naast het realiseren van de individuele woonwensen van de toekomstige bewoners zijn gemeenschapszin, veiligheid en buurtgevoel belangrijke aandachtspunten in het project, dat in 2017 gereedkomt.

Mounir Samuel, voorheen bekend als Monique Samuel, is politicoloog, opiniemaker, publicist en auteur van Egyptisch-Nederlandse afkomst. Samuel publiceert in verschillende landelijke kranten zoals de Volkskrant, NRC Handelsblad, Trouw en NRC Next. Tevens werkt hij als fly-in correspondent Midden-Oosten en Noord-Afrika voor De Groene Amsterdammer. Voor het IFFR schreef Samuel het artikel Trans is het nieuwe gay.

Ontdek het Rijksarchief voor Nederlandse Architectuur en Stedenbouw.

In de middag organiseerde het Jaap Bakema Study Centre het symposium Queering Architecture_ _met onder anderen Wolfgang Voigt, Uwe Bresan en Riëtte van der Werff.