Geluk Geluk

In 2010 schafte Nederland na vijftig jaar haar centrale ruimtelijke planning af. Voortaan gold het credo 'decentraal wat kan, centraal wat moet' en een kluwen aan platforms, agenda's, initiatieven, acties en instituties ontstond. Wat heeft deze koers zes jaar later opgeleverd en tot welke nieuwe verhoudingen heeft het geleid? Wie bepalen nu de ruimtelijke inrichting van Nederland en wat drijft hen?

• Download: Notulen eerste vergadering Ministerie van Ruimtelijke Zaken door Sander Pleij

Vanuit de overtuiging dat de inrichting van de ruimte iedereen aangaat en niet alleen aan marktpartijen en mondige burgers kan worden overgelaten, organiseert Het Nieuw Instituut samen met Elma van Boxel en Kristian Koreman (ZUS) en Stephan Petermann (OMA/AMO) een serie oprichtingsgesprekken van een nieuw Ministerie van Ruimtelijke Zaken. Een ministerie dat ervan uit gaat dat het beleid waaraan ze vorm en uitvoering geeft alleen tot stand kan komen op basis van een breed gedragen visie. Omdat, net als ten tijde van de eerste nota's over ruimtelijke ordening, de politieke situatie en techniek het mogelijk en nodig maakt om op een nieuwe schaal te denken en reageren.

De oprichtingsgesprekken gaan over wat het nieuwe ministerie moet weten en daar vervolgens mee kan doen en worden gevoerd met een diverse groep mensen met verschillende expertises en achtergronden.

'De mens is niet alleen de drijvende kracht bij de ontwikkeling van zijn gebied maar ook het doel bij de ruimtelijke ordening. Bij deze bemoeiing van de overheid is het steeds om te doen het gegeven milieu dienstbaar te maken aan de menselijke welvaart en, daar bovenuit, aan het menselijk geluk.'
Eerste nota inzake de ruimtelijke ordening in Nederland (1960)

Het eerste gesprek ging over menselijk geluk, omdat het een centrale rol in nam in de eerste nota over ruimtelijke ordening. Hoewel Mark Rutte enkele jaren geleden nog stelde dat de staat geen 'geluksmachine' moet zijn, dringt het thema door in het overheidsbeleid van menig ander land. En hoewel Nederland steevast in de hoogste gelukstatistieken eindigt, wacht een duidelijke politieke revolte om de hoek. Wat is (on)geluk precies? En als we dat kunnen weten, welke invloed heeft de omgeving hier dan op? Zou een Ministerie van Ruimtelijke Zaken moeten sturen op de bevordering van geluk?

Het Ministerie van Ruimtelijke Zaken komt tot stand i.s.m. Elma van Boxel en Kristian Koreman (ZUS) en Stephan Petermann (OMA/AMO).

Yttje Feddes is tuin-en landschapsarchitect. Sinds 2006 leidt ze samen met Berdie Olthof het ontwerpbureau Feddes/Olthof Landschapsarchitecten. Daarnaast geeft ze les en is lid van diverse commissies, adviesraden en vakjury's. Tussen 2008 en 2012 was zij Rijksadviseur voor het Landschap, en maakte vanuit die rol de ontmanteling van het ministerie van VROM mee.

Jan Fokkema is sinds 1999 directeur van de NEPROM, de vereniging van Nederlandse Projectontwikkeling Maatschappijen. Onder de titel Ruimte maken voor het Nationaal Geluk, presenteerde de NEPROM in 2016 de visie van projectontwikkelaars op de vernieuwing van het wonen, werken en winkelen.

Sander Pleij is aangesteld als griffier van het Ministerie van Ruimtelijke Zaken. Pleij schijft over kunst en boeken voor Vrij Nederland. Daarvoor werkte hij voor De Groene Amsterdammer. Samen met Joeri Boom won hij Het Gouden Pennetje voor journalistiek talent. En in 2014 de Mercur voor beste tijdschriftreportage van het jaar. De notulen die hij gemaakt heeft zijn in de onderstaande PDF terug te vinden en te downloaden.

Tonny Wormer is partner van New Citizen Design, agent, producer en consultant. Ze werkte eerder als creative business strateeg aan de citymarketing concepten van zowel Amsterdam als Rotterdam. Op basis van haar gedachten over een Ministerie van Geluk raakte Wormer in gesprek met Dubai Smart City, die als ambitie heeft om de gelukkigste stad ter wereld te worden.

Ries van der Wouden is politicoloog en leidt de Sector Ruimtelijke Ordening en Leefomgevingskwaliteit binnen het Planbureau voor de Leefomgeving. Recent verscheen van zijn hand het boek _De ruimtelijke metamorfose van Nederland 1988-2015_, een kritische reflectie op 25 jaar ruimtelijke ontwikkeling sinds de invoering van de Vierde Nota in 1988.

Damiaan Denys is een Vlaamse psychiater, neurowetenschapper, filosoof én theatermaker. Als er één woord is dat de essentie vervat van de wereld waarin we nu leven, aldus Denys, dan is het angst. In zijn boek _Angstparadox _en theatermonoloog Van Angst naar Vrijheid stelt Denys dat we onze vrijheid niet zouden moeten opofferen aan de angst, maar onze angst voor de vrijheid. Maar durven we dat wel aan?

Die middag vond in Het Nieuwe Instituut de publieksbijeenkomst Rijk aan Ontwerpkracht plaats. Gasten Hedy d'Ancona, Adri Duivesteijn, Floris Alkemade, Tjerk van de Wetering (voorzitter BNA Kring Rijnmond) en vier veelbelovende ontwerpers keken daar terug op 25 jaar architectuurbeleid en er werd vooruit gekeken naar de komende 25 jaar. Meer informatie

In 1983 vertrok de Nederlandse architect Jan Voorberg, zakenpartner van Rem Koolhaas, naar Rio de Janeiro. Hij werd vermoord toen hij een bezoek bracht aan het sociaal woningbouwcomplex Pedregulho, ontworpen door Affonso Eduardo Reidy. In 2016 bezochten Pedro Varella en Sjoerd ter Borg de plek en besloten een film te maken die een stem geeft aan de enige getuige van de gebeurtenis: Pedregulho zelf. De filmvertoning vond plaats om 19.00 in Room 1 (eerste verdieping) tussen de publieksbijeenkomst _Rijk aan Ontwerpkracht _en het avondprogramma het Ministerie van Ruimtelijke Zaken in.