Het BuurthuisHet Buurthuis

De laatste jaren gebeurt er veel op het gebied van buurthuizen. Na beperkende maatregelen als sluiting door bezuinigingen, zijn ze met een enerverende opmars bezig. Als buurthuis met educatieve en recreatieve activiteiten voor de buurt, en als verzamelgebouwen met allerlei functies, zoals een bibliotheek, een leeromgeving, een buurtwinkel, een werkplek, sportgelegenheid en allerlei vormen van ontspanning. Daarmee staan ook de typologie en identiteit van het gebouw, de creatieve ruimte van de ontwerper, het opdrachtgeverschap en het achterliggende verdienmodel weer volop in de belangstelling. Met Pi de Bruijn, Christoph Grafe, David ter Avest en anderen.

Pi de Bruijn i.s.m. Ruud Snikkenburg en Werkgroep Leefbaarheid Transvaalbuurt. Buurtcentrum Transvaal, Amsterdam (Transvaalbuurt), ca. 1976. Opdrachtgever: Dienst Volkshuisvesting, Amsterdam. Foto: Gemeentelijke Dienst Volkshuisvesting, Amsterdam. Collectie Het Nieuwe Instituut, BRUI f376

C.B. Posthumus Meyes. Verenigingsgebouw ‘Ons Huis’, Amsterdam (Jordaan), 1890-1892. Bouwkundig Weekblad (16 mei 1896). Opdrachtgever: Vereniging Ons Huis. Collectie Het Nieuwe Instituut, Bibliotheek

Vanuit historisch perspectief biedt de Rijkscollectie van Het Nieuwe Instituut een kans om vele onbekende ontwerpen met betrekking tot buurthuizen te onderzoeken en te bevragen. Buurthuizen met hun gevarieerde functies duiken in de Rijkscollectie op onder wisselende benamingen: dorpshuizen, volkshuizen, wijkcentra, sociale centra, jeugdhonken en clubhuizen. Ze variëren ook door de tijd heen, wat te zien is aan ontwerpen uit het midden van de negentiende eeuw van 'Ons Huis' tot en met de buurthuizen van OMA en Pi de Bruijn uit de jaren zeventig en tachtig. Tijdens deze avond gaan diverse betrokkenen met elkaar in gesprek over de invloed van het ontwerp op de sfeer, het gedrag en beeldvorming omtrent buurthuizen.

De architect Pi de Bruijn, (medeoprichter van de Architekten Cie. en architect van Buurtcentrum Transvaal in Amsterdam (1973-1975) zal spreken over het ontwerpen van collectieve ruimtes en David ter Avest (stadsgeograaf en onderzoeker naar ontmoetingsplekken vanuit het ruimtelijk en sociaal domein) zal ingaan op zijn onderzoek 'Huiskamers in Rotterdam' (2015). Christoph Grafe zal als auteur van 'Peoples Palaces' ingaan op de rol en functie van buurthuizen bij het creëren van sociale relaties vanuit historisch perspectief. En ook andere betrokkenen schuiven aan, waaronder Leontien Leijdekkers (floormanager van BOOST Transvaal: recente een ontmoetingsplek van nieuwkomers, bewoners en organisaties in Buurtcentrum Transvaal). Tijdens de avond zijn er vier intermezzi met een presentatie van aansprekende en karakteristieke buurthuisontwerpen uit de Rijkscollectie. Wat betekenen deze archiefstukken voor het ontwerpen van buurthuizen vandaag de dag?

Christoph Grafe (Bremen, 1964) is architect, curator en schrijver en woont en werkt in Amsterdam, Londen en Wuppertal. In Wuppertal is hij hoogleraar architectuurgeschiedenis en -theorie aan de universiteit van Wuppertal. Van 2011 tot 2017 was hij directeur van het Vlaams Architectuurinstituut in Antwerpen. In 2015 was hij tevens werkzaam als interim-stadarchitect (met Bob van Reeth) eveneens in Antwerpen. Zijn boek People's Palaces - Architecture, Culture and Democracy in Post-War Western Europe verscheen in 2014 en werd gepubliceerd door Architectura & Natura.

Pi de Bruijn vertrok na zijn studie in 1968 naar het Architects Department Southwark in Londen. Terug in Amsterdam, begon hij bij de gemeentelijke Dienst Volkshuisvesting, tot hij zich in 1978 vestigde als zelfstandig architect, partner bij het bureau Oyevaar Van Gool De Bruijn Architecten BNA. In 1975 verwierf hij landelijke bekendheid met zijn ontwerp voor Buurtcentrum Transvaal in Amsterdam. In 1988 richtte hij samen met Frits van Dongen, Carel Weeber en Jan Dirk Peereboom Voller de Architekten Cie. op. Van 1993 tot 1998 was hij professor aan de TU Delft. Pi de Bruijn heeft ruime ervaring als architect en stedenbouwkundige in complexe, langdurige en gevoelige projecten.

David ter Avest is stadsgeograaf en actief in zowel het ruimtelijk als het sociaal domein. Met een achtergrond in beleid, onderwijs, onderzoek en advies schrijft hij over maatschappelijke vraagstukken in de stad. Tussen 2013 en 2016 is hij als onderzoeker vanuit Hogeschool Inholland verbonden geweest aan de Wmo-werkplaats Rotterdam. Hier voerde hij onder meer onderzoeken uit naar de rol van religie in het sociaal werk en naar de betekenis van ontmoetingsplekken.

Leontien Leijdekkers heeft aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht gestudeerd en is sinds 2017 Floormanager van Boost Transvaal in Amsterdam.

Ellen Smit is architectuurhistoricus en studeerde aan de VU in Amsterdam en is gespecialiseerd in geschiedenis van architectuur en stedenbouw van de twintigste eeuw. Als conservator bij de afdeling Erfgoed van Het Nieuwe Instituut is zij verantwoordelijk voor de verwerving van nieuwe archieven, en betrokken bij collectieonderzoek, tentoonstellingen, publicaties en educatieve projecten. In 2016 deed zij met een beurs van NWO onderzoek naar de architectuurtekening tussen 1960-1980.

Paul Haffmans. Sub-Centrum Ganzenhoef onder het viaduct en parkeergarage, Amsterdam, ca. 1977. Opdrachtgever: Stichting Ontwikkeling Subcentra Bijlmermeer. Collectie Het Nieuwe Instituut, HAFFph59

Paul Haffmans. Ontwerp Sub-Centrum Ganzenhoef, Bijlmermeer, Amsterdam, 1969-1976. Opdrachtgever: Stichting Ontwikkeling Subcentra Bijlmermeer. Collectie Het Nieuwe Instituut, HAFF p3

Paul Haffmans. Sub-Centrum Ganzenhoef, Bijlmermeer Amsterdam, ca. 1977. Opdrachtgever: Stichting Ontwikkeling Subcentra Bijlmermeer. Collectie Het Nieuwe Instituut, HAFFph44

Aan de hand van de archieven van de belangrijkste architecten en stedenbouwers biedt het Rijksarchief inzicht in de ontwikkeling van de Nederlandse architectuur en maatschappij van de afgelopen 130 jaar. In de 4 miljoen tekeningen, schetsen, maquettes, zakelijke en persoonlijke correspondentie, foto's, affiches en verzamelde knipsels liggen talloze verhalen besloten. Ook verhalen die tot nog toe verborgen zijn gebleven omdat niemand er nog oog voor heeft gehad. Voor de Dwars door het Archief-avonden worden vanuit wisselende thema's uiteenlopende mensen uitgenodigd om nieuwe perspectieven te introduceren.

Eet voorafgaand aan de Thursday Night Live! een hapje mee met sprekers, gasten en medewerkers van Het Nieuwe Instituut. Het Nieuwe Café biedt om 18:00 een lichte vegetarische maaltijd aan. Dinervouchers à ¬ 7,70 zijn tot een dag tevoren te krijgen via de Tickets-link op deze pagina.

Word Member van Het Nieuwe Instituut en steun onze missie om het brede en veranderlijke speelveld van design te verkennen. Members hebben toegang tot een speciaal programma met inspirerende evenementen waarbij professionals elkaar ontmoeten. Wij nodigen hen uit mee te denken over de veranderende rol van design in technologie, economie, cultuur en maatschappij.