Discreet Violence: Architecture and the French War in AlgeriaDiscreet Violence: Architecture and the French War in Algeria

Gallery 3 presenteert Discreet Violence: Architecture and the French War in Algeria, een pop-in expo samengesteld door Samia Henni die eerder te zien was bij ETH Zurich. Tijdens de Algerijnse Revolutie (1954-1962) werd door de Franse autoriteiten de gebouwde omgeving van Algerije drastisch getransformeerd om de Franse economische belangen te beschermen en het koloniale bestuur veilig te stellen. Met foto's en filmbeelden wordt een architectuur aan het licht gebracht die gebruikt werd als middel voor controle en onderdrukking.

Tijdens de Algerijnse Opstand of Algerijnse Onafhankelijkheidsoorlog (1954-1962) slaagden de Franse burgerlijke en militaire autoriteiten erin de steden en het platteland van Algerije grondig te reorganiseren, er razendsnel een nieuwe infrastructuur aan te leggen en op strategische plekken nieuwe nederzettingen te bouwen. Dit allemaal om Frankrijks economische belangen in Algerije te beschermen en er voor te zorgen dat het koloniale regime, dat het land sinds 1830 bestuurde, aan de macht bleef.

Deze tentoonstelling gaat in op één enkel aspect van deze territoriale transformatie: de constructie van door het leger gecontroleerde kampen, de zogenaamde _centres de regroupement _(verzamelcentra) op het platteland van Algerije. Deze centra ontstonden dankzij de intrede van verboden zones - vuurlinies - waardoor de Algerijnse bevolking werd genoodzaakt te verhuizen. Speciale eenheden van het leger, de zogenaamde Sections administratives spécialisées (gespecialiseerde bestuurstroepen) hielden toezicht op de ontruiming van de verboden zones, het bijeenbrengen van de Algerijnse bevolking, de bouw van tijdelijke en permanente kampen en het ombouwen van een aantal permanente kampen tot dorpen voor de Algerijnse burgers. De verzamelcentra waren bedoeld om de Algerijnse bevolking te vrijwaren van de invloed van de onafhankelijkheidsstrijders en zo te verhinderen dat de strijders morele en materiële steun werd verleend.

De precieze aantallen - van personen die gedwongen werden hun huis te verlaten en van dorpen die werden verwoest - worden tot op de dag van vandaag betwist. In 1960 werden naar schatting 2.157.000 mensen gedwongen te verhuizen. Volgens een andere telling uit 1961, waren er minstens 2.350.000 mensen verzameld in door het leger gecontroleerde nederzettingen en hadden daarnaast 1.175.000 mensen hun oorspronkelijke woonplaats moeten verlaten vanwege voortdurende en gewelddadige militaire acties. Dit zou betekenen dat er in totaal meer dan 3,5 miljoen mensen op de vlucht waren. Volgens weer een andere schatting van 15 februari 1962, een paar weken voordat Algerije onafhankelijk werd, waren er sinds het uitbreken van de Algerijnse Opstand op 1 november 1954 in Frans Algerije 3.740 _camps de regroupement _gebouwd.

De tentoonstelling 'Discreet Violence: Architecture and the French War in Algeria' -onder meer gebaseerd op foto's en films van de propagandateams van de Service Cinématographique des Armées (SCA) - belicht maar enkele aspecten van de evacuatie van de Algerijnse plattelandsbevolking, de bouw van de kampen en de leefomstandigheden in die kampen. De tentoonstelling laat zien hoe het Franse koloniale regime het militaire doel van de kampen in de nasleep van een mediaschandaal in 1959 probeerde te verhullen en legt de uitdrukkelijke relaties bloot tussen architectuur, militaire maatregelen, koloniaal beleid en de geplande productie en distributie van beeldmateriaal. De SCA heet tegenwoordig het Établissement de communication et de production audiovisuelle de la défense (ECPAD) en wordt nog steeds ingezet in oorlogsgebieden waar het Franse leger actief is.

Samia Henni is een architect, architectuur historicus en theoreticus, en werkt op het snijvlak van architectuur, planning, koloniale praktijken en militaire operaties van de vroege negentiende eeuw tot en met vandaag. Ze heeft haar Ph. D. in Geschiedenis en Architectuurtheorie behaald aan ETH Zurich. Ze is de auteur van Architecture of Counterrevolution: The French Army in Northern Algeria (Zurich: gta Verlag, 2017). Op het moment is ze docent Geschiedenis en Architectuurtheorie bij Princeton University's School of Architecture.