Selectie en beschrijving maquetteverzameling MVRDV

Maquettecollectie MVRDV in het depot van Het Nieuwe Instituut. Foto Petra van der Ree

Maquette van de Markthal van MVRDV. Foto Petra van der Ree

Onder de maquettes bevinden zich bekende exemplaren die al eerder op tentoonstellingen of in publicaties te zien waren, zoals de presentatiemaquettes van Eyebeam, de Brabant Library of het Expo paviljoen, maar de verzameling bevat ook verrassingen, zoals wonderlijke schetsmaquettes in allerlei vormen en maten die nooit eerder aan publiek getoond zijn. Een groot deel van de maquettecollectie van MVRDV bestaat uit studiemodellen gemaakt van blue foam, maar ook zijn er modellen van karton, plastic, kunsthars en 3D print. De maquettes documenteren (in combinatie met het digitale en papieren archief) de experimentele werkwijze en ontwerpmethodiek van MVRDV en geven inzicht in de totstandkoming van hun vaak innovatieve projecten. Sommige modellen moeten nog geïdentificeerd worden, en ook vinden er nog selecties plaats.

Referentiepunt

Het Nieuwe Instituut heeft dit archief verworven omdat MVRDV tot een van de belangrijke referentiepunten in de Nederlandse architectuurcultuur van de afgelopen decennia behoort. Het archief is een bron van kennis over de geschiedenis van dit bureau, maar ook een weerspiegeling van de algemenere ontwikkelingen in de architectuur vanaf de jaren negentig tot nu, zoals de invloed van globalisering en digitalisering op de architectuur, de veranderende rol van de architect, de invloed van architectuurbeleid en innovaties en experimenten op het gebied van verdichting, duurzaamheid en mobiliteit. Maquettes van MVRDV bevinden zich ook in andere musea, zoals het Centre Pompidou in Parijs en de Pinakothek der Moderne in München. Bijzonder aan de maquetteverzameling van Het Nieuwe Instituut is dat het hier niet om enkele projecten van MVRDV gaat, maar dat het het hele oeuvre representeert. Daarnaast zijn niet alleen de meest verleidelijke presentatiemaquettes van een project verworven - zoals bij andere musea gebruikelijk is - maar ook de schetsmaquettes die uiteenlopende informatie bevatten over het ontwerpproces.

'Research driven'

MVRDV heeft sinds de oprichting van het bureau letterlijk duizenden maquettes gemaakt. Het merendeel hiervan is in de vuilcontainer terecht gekomen. Maquettes zijn hét communicatie- en ontwerpmiddel van het bureau, ook al werken zij vanaf het begin ook met digitale middelen. MVRDV is een 'research driven' bureau: tijdens het ontwerpproces wordt een extreme hoeveelheid varianten uitgeprobeerd. Dat gebeurt dan weer met maquettes, meestal blue foam, en dan weer met software programma als Roxit of Autocad. De maquettes staan niet los van het digitale archief. Het gaat meestal om een combinatie van en wisselwerking tussen digitaal en analoog ontwerpen. Soms zijn de maquettes een 'reality check' van een digitale tekening of rendering. En soms worden (foto's van) maquettes weer gebruikt in animaties en andere digitale presentaties.

Gelaserde vloerplaten

'Een maquette is als een haardvuur waar je rondom kunt verzamelen', aldus Sanne van der Burgh van MVRDV op Architectenweb. Het voordeel van een fysieke maquette is en blijft het communicatief vermogen. Volgens MVRDV is maquettes maken nog steeds zinvol, ook nu alles met de computer 3D getekend kan worden. Van een virtueel model weet alleen degene die het getekend heeft echt hoe het in elkaar zit. Een maquette is makkelijk voor iedereen te begrijpen en daardoor een betere manier om een ontwerp samen te bespreken. Bij MVRDV worden tijdens ontwerpsessies of bijeenkomsten met de opdrachtgever maquettes afgebroken en weer opgebouwd, of er worden stukken van afgesneden of er aan geplakt. Het archief laat zien dat het aantal maquettes op een gegeven moment terugloopt, omdat het bureau steeds meer digitaal gaat doen. Eerst diende de digitale tekening ter ondersteuning van de maquette, maar later is dat net andersom. Opvallend is dat het bureau de laatste jaren weer meer investeert in maquettes. Maar het zijn wel andere maquettes, niet alleen van blue foam maar bijvoorbeeld op elkaar gestapelde, gelaserde vloerplaten of 3d geprinte modelletjes. Want het voordeel van een fysieke maquette, in welke vorm dan ook, is en blijft het communicatief vermogen.

Tekst Suzanne Mulder, architectuurhistoricus en conservator Erfgoed