Publicatie Open ArchiefPublicatie Open Archief

Wat bewaren we en voor wie? Welke betekenis geven we aan ons erfgoed en hoe verandert die door de tijd heen? Met andere woorden: wie heeft er toegang tot het verleden en welke verhalen worden er met het collectiemateriaal verteld? En mag dat materiaal zomaar in een hele nieuwe context worden gebruikt en daarmee een hele nieuwe betekenis krijgen? Dit zijn enkele van de vragen die in het project Open Archief aan de orde kwamen. Een terugblik op dit project is nu te downloaden.

Het Nieuwe Instituut en het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid werkten in dit project samen om het creatief hergebruik van digitale erfgoedcollecties te stimuleren. Begin 2019 werden drie makers uitgenodigd om op basis van de open collecties een nieuw autonoom mediawerk te ontwikkelen. Het beschikbaar stellen en artistiek hergebruiken van digitaal erfgoed stond daarbij centraal, met ruimte voor uiteenlopende creatieve, technische en auteursrechtelijke interpretaties. In deze digitale publicatie blikken de deelnemende makers en beide instituten terug op het project en delen ze opgedane kennis en ervaringen met collega-instellingen en makers.

Het openstellen van collecties is nog niet hezelfde als er toegang toe bieden. Makers zoeken visueel en intuïtief, ze willen door een archief kunnen dwalen, terwijl de instrumenten die collecties ontsluiten veelal zijn ingericht op specifieke, gerichte zoekvragen naar onderwerpen en personen. Dat vraagt veel van de dienstverlening vanuit de instituten die daarop (nog) niet toegesneden is. Zo vergt elke zoekvraag maatwerk, dat veel verder gaat dan het aanbieden van een online zoekportaal.

Veel andere vraagstukken hadden betrekking op het auteursrecht. Wat laat het wel en niet toe? Geen van de makers had zich voor dit project nadrukkelijk beziggehouden met auteursrecht en allemaal bewogen ze zich in het grijze gebied waarin de regels onduidelijk waren, en werden grenzen opgezocht en bereikt. Zowel de makers als beide instituten kwamen tot de conclusie dat het belangrijk is dat erfgoedinstellingen nadenken over hoe zij kennis over auteursrecht en licenties beschikbaar stellen bij het faciliteren van makers in het gebruik van collecties.

Wil je meer weten over het project? Kijk op de website van Open Archief, of neem contact op via openarchief@beeldengeluid.nl Open Archief werd mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van het Mondriaan Fonds.